Edgar Allan Poe. Poeta, który zaraził mrokiem nowe pokolenia

1841: detektyw wkracza do akcji

Krótka nowela "Zabójstwo przy Rue Morgue", którą Poe napisał w wieku 32 lat, wymieniana jest jako pierwsze dzieło detektywistyczne. I już tam pojawia się wszystko to, z czym do dziś wielu czytelników kojarzy prozę kryminalną.

– Utwór Poego wprowadził elementy, które stały się klasycznymi w obrębie gatunku: ekscentryczny i błyskotliwy detektyw plus jego mniej lotny przyjaciel, narracja pierwszoosobowa prowadzona przez tegoż przyjaciela, w której detektyw oznajmia swoje rozwiązanie, a potem wyjaśnia sposób myślenia je poprzedzający, a do tego skontrastowanie postaci detektywa z policją, gdzie oczywiście ta ostatnia wypada blado... I wreszcie wprowadzenie tak zwanej zagadki zamkniętego pokoju – mówiła  w 2017 roku dziennikarka Katarzyna Cygler.

Polski horror sprzed stu lat. Czytamy Grabińskiego

Stworzona przez amerykańskiego pisarza postać C. Auguste'a Dupina uważana jest za pierwszego detektywa w historii literatury, a zarazem wzór dla twórców gatunku. Wiele wspólnego z fikcyjnym bohaterem miał pewien francuski minister policji, który twierdził, że tylko zbrodniarze mogą zwalczać zbrodnie, i który pojawił się w kilkunastu powieściach swojego przyjaciela Balzaca. O tym w nagraniu audycji "Trójkowy detektyw".

Samotność artysty

Edgar Allan Poe urodził się 19 stycznia w 1809 roku w Bostonie. Wcześnie osierocony syn pary aktorskiej (matka, niezwykle utalentowana artystka bostońskiej sceny, zmarła, kiedy Edgar miał 3 lata) został przygarnięty na wychowanie przez zamożnego kupca Johna Allana. Jednak nie znalazł u niego tak potrzebnych osieroconemu dziecku ojcowskich uczuć. Pewnie stąd zrodziło się towarzyszące poecie przez całe życie poczucie samotności.

Niechęć przybranego ojca do łożenia środków na studia Poego była przyczyną narastającego konfliktu między mężczyznami. Po ostatecznym zerwaniu z domem młody Poe zaciąga się do wojska, a potem podejmuje studia na prestiżowej uczelni West Point.

Wkrótce jednak zrezygnował z nauki, żeby całkowicie poświęcić się pisaniu. Utrzymywał się z nieregularnej współpracy z czasopismami w Baltimore, Richmond, Filadelfii i Nowym Jorku, walcząc z biedą, nieuleczalną chorobą żony, własnym narastającym alkoholizmem i narkomanią. Jego świetnie skonstruowane opowiadania, zaskakujące bogactwem fantazji, przenikliwością i umiejętnością tworzenia atmosfery grozy, stały się wzorcem tego rodzaju gatunku.

Za najwybitniejsze dzieło Poego uchodzi poemat "Kruk" - mistrzowski pod względem poetyckim przede wszystkim dzięki wyczuciu melodii tekstu, z kluczowym, brzmiącym jak krakanie, wersem "Nevermore". Jego twórczość poetycka wywarła później wielki wpływ, dzięki przekładom Baudelaire'a, na twórczość francuskich symbolistów.

7 października 1849 Edgar Allan Poe stracił przytomność na jednej z ulic Baltimore. Już się nie obudził.

mcz