– Niemcy zaczęli stosować karę śmierci na terenach okupowanej Polski, bo zauważyli, że społeczeństwo nagminnie nie wykonuje poleceń władz okupacyjnych i współpracuje ze swoimi żydowskimi współobywatelami – powiedział prof. Grzegorz Berendt w rozmowie z portalem polskieradio.pl.
15 października 1941 roku wydane zostało rozporządzenie generalnego gubernatora Hansa Franka o karze śmierci dla Żydów opuszczających getto i Polaków udzielających im pomocy.
Niecały miesiąc później, 10 listopada 1941 roku gubernator dystryktu warszawskiego Ludwig Fischer podpisał rozporządzenie o karze śmierci za samowolne opuszczenie getta oraz udzielanie pomocy Żydom. Rozporządzenie wydał generalny gubernator okupowanych ziem polskich Hans Frank.
Pamięci Polaków Ratujących Żydów - zobacz serwis historyczny
Kara śmierci za człowieczeństwo
Usankcjonowanie karania za udzielanie pomocy ludności żydowskiej było wstępem do rozpoczęcia planowego ludobójstwa w ramach akcji Reinhardt. Niedługo później Niemcy utworzyli pierwszy obóz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.
– Mieli świadomość, że ofiary będą uciekać i poszukiwać pomocy. Niemcy zaczęli stosować karę śmierci na terenach okupowanej Polski, bo po dwóch latach obserwowania zachowań Polaków, zauważyli, że to społeczeństwo nagminnie nie wykonuje poleceń władz okupacyjnych i współpracuje ze swoimi żydowskimi współobywatelami – powiedział prof. Grzegorz Berendt z Muzeum II Wojny Światowej.
Zobacz i posłuchaj wypowiedzi prof. Grzegorza Berendta o karze śmierci za pomoc Żydom.
Treść obwieszczenia brzmiała:
"Żydzi, którzy bez upoważnienia opuszczają wyznaczoną im dzielnicę, podlegają karze śmierci. Tej samej karze podlegają osoby, które takim Żydom świadomie dają kryjówkę. Podżegacze i pomocnicy podlegają tej samej karze jak sprawca, czyn usiłowany karany będzie jak czyn dokonany. W lżejszych wypadkach można orzec ciężkie więzienie lub więzienie".
Represje za pomoc Żydom
Na terenie okupowanej Polski Niemcy stosowali najbrutalniejsze metody represji wobec osób pomagających Żydom. Generalne Gubernatorstwo było jednym obszarem, na którym wydane oficjalne rozporządzenia sankcjonujące karę śmierci za pomoc Żydom, ale wykonywano ją także na innych terenach okupowanych przez III Rzeszę. Na wschodnich ziemiach okupowanej II Rzeczpospolitej oraz na zajętych przez Niemców obszarach Związku Sowieckiego za pomaganie Żydom również groziła kara śmierci.
W zachodniej Europie nie stosowano tak brutalnych represji, ani nie wprowadzono kary śmierci za ukrywanie Żydom.
Polacy są narodem najczęściej odznaczonych medalem Sprawiedliwi wśród narodów świata przez jerozolimski Instytutu Yad Vaschem. Niemal siedem tysięcy Polaków zostało odznaczonych za pomoc ukrywającym się Żydom.
sa