Agent wolności
Dzieciństwo upłynęło mu pod znakiem kultu Józefa Piłsudskiego i tradycji katolickiej. Jego ojciec Stanisław był związany z PPS. Za działalność konspiracyjną w czasie okupacji niemieckiej trafił do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie zmarł.
Młody Kukliński po wojnie trafił do Wrocławia, pracował w fabryce mydła. Wiosną 1946 roku kilka tygodni spędził w areszcie pod zarzutem kradzieży.
W 1947 roku został przyjęty do Oficerskiej Szkoły Piechoty. Szybko awansował. Przełożeni oceniali go jako nieprzeciętnie inteligentnego. W 1963 roku rozpoczął pracę w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. Od 1970 roku był tajnym współpracownikiem CIA.
Ryszard Kukliński. Człowiek, który wstrząsnął komuną
Jako pułkownik Ludowego Wojska Polskiego, zastępca szefa zarządu operacyjnego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, miał dostęp do ściśle tajnych dokumentów, również tych zawierających plany strategiczne ewentualnej wojny państw Układu Warszawskiego zależnych od ZSRR z krajami NATO. Planów III wojny światowej widzianych oczami Moskwy. W latach 1971-1981 Ryszard Kukliński przekazał Amerykanom dziesiątki tysięcy tajnych planów wojskowych w nadziei, że w ten sposób Polskę przed tą wojną uchroni.
19:44 głos ma ryszard kukliński___pr iii 11.11.1997.mp3 - Polska była krajem zniewolonym. Ja wierzyłem w możliwość wybicia się na niepodległość - mówił Kukliński. (PR, 11.11.1997)
Niedługo przed wprowadzeniem stanu wojennego, wobec groźby dekonspiracji, został ewakuowany z Polski razem z żoną i dwoma synami. Zamieszkali w USA pod zmienionym nazwiskiem. Po przybyciu do Stanów Zjednoczonych płk Kukliński został ekspertem Departamentu Obrony i Departamentu Stanu. Otrzymał stopień pułkownika armii amerykańskiej i wysokie odznaczenie CIA. Obaj synowie Kuklińskiego w latach 90. zginęli w tajemniczych okolicznościach.
Zdrajca czy bohater
23 maja 1984 roku w tajnym procesie Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego zaocznie skazał na karę śmierci i konfiskatę majątku płk. Ryszarda Kuklińskiego, uznając go winnym "zdrady państwa i dezercji".
Upadek PRL nie przyniósł Kuklińskiemu chwały. W debacie publicznej pojawiło się pytanie: pułkownik to bohater, który starał się nie dopuścić do atomowej zagłady Polski, czy zdrajca na usługach obcego wywiadu?
O rehabilitację Kuklińskiego starał się w 1990 roku Zbigniew Brzeziński, doradca prezydenta Jimmy’ego Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego USA. W tym samym roku, już w III RP, wyrok śmierci złagodzono do 25 lat więzienia.
W 1995 roku wyrok został uchylony. Rehabilitacja Kuklińskiego była jednym z nieoficjalnych warunków przyjęcia Polski do NATO.
00:31 Brzeziński o Kuklińskim.mp3 - Płk Kukliński dokonał rzeczy bohaterskiej - podkreślał Zbigniew Brzeziński. Fragment cyklu "Historia Solidarności - 25 lat". (PR, 2005)
"Wierność Bogu i Polsce"
Kukliński odwiedził Polskę w 1998 roku. Wygłosił w Sejmie przemówienie do posłów i senatorów. Dostał honorową szablę oficerską od premiera Jerzego Buzka. Otrzymał kilka tytułów honorowych, w tym honorowe obywatelstwo Krakowa i Gdańska, a także tytuł Honorowego Górnika od załogi kopalni "Wujek". W latach 2002-2004 Kukliński przyjeżdżał do Polski. Chciał zamieszkać na stałe w kraju.
Posłuchaj
15:49 Spowiedź Ryszarda Kuklińskiego, 29.04.1998, Kraków.mp3 - Miłość żąda ofiary i wierności, wierności dla jednego Boga i jednej, jedynej ojczyzny - Polski - mówił płk Ryszard Kukliński odbierając tytuł honorowego obywatela Krakowa. (PR, 29.04.1998)
Zmarł 11 lutego 2004 roku w Tampie na Florydzie. Ceremonia żałobna odbyła się na amerykańskim cmentarzu narodowym Arlington. Płk Ryszard Kukliński pochowany został w Alei Zasłużonych na cmentarzu wojskowym na warszawskich Powązkach.
W 2016 roku prezydent Andrzej Duda mianował pośmiertnie płk. Ryszarda Kuklińskiego na stopień generała brygady.
PAP/im