Sześciu wspaniałych - prezydenci RP na uchodźstwie

Władysław Raczkiewicz

Pierwszy prezydent na uchodźstwie. Przed objęciem urzędu był jednym z prominentnych polityków II Rzeczpospolitej – trzykrotnie zajmował stanowisko ministra spraw wewnętrznych, był wojewodą i marszałkiem senatu.

Po ewakuacji we wrześniu 1939 roku został wysłany z misją zorganizowania pomocy od Polonii dla kraju. Na mocy przepisów konstytucji kwietniowej 30 września 1939 roku został wyznaczony na prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Okres jego urzędowania przypadł na najcięższy czas II wojny światowej.

Jako prezydent musiał scalić polską emigrację podzieloną na reprezentowanych m.in. przez niego liberalnych piłsudczyków oraz demokratyczną opozycję wobec sanacji, której głównym przedstawicielem był premier Władysław Sikorski. Zawarł z nim umowę, na mocy której przekazywał mu część swoich uprawnień.

Władysław Raczkiewicz. "Zabrakło mu iskry"

Po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku przeniósł się wraz z rządem do Wielkiej Brytanii. Był przeciwko układowi Sikorski-Majski, który został podpisany bez jego wiedzy. Raczkiewicz zagroził wtedy ustąpieniem z urzędu, co doprowadziło do kryzysu gabinetowego. W grudniu 1942 roku wystosował list do papieża Piusa XII, w którym prosił Watykan o upomnienie się o prześladowanych Polaków i Żydów.

Zmarł 6 czerwca 1947 roku. Przed śmiercią na swojego następcę wyznaczył Augusta Zaleskiego, co doprowadziło do kryzysu w środowisku polskiej emigracji. Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami urząd miał objąć Tomasz Arciszewski z Polskiej Partii Socjalistycznej. Na znak protestu jego partia wystąpiła z rządu.

August Zaleski

Przed wojną wierny piłsudczyk, doświadczony dyplomata oraz senator. W trakcie II wojny światowej był ministrem spraw zagranicznych w rządzie Władysława Sikorskiego.

August Zaleski - dyplomata, który skłócił emigrację

Urząd prezydenta objął 9 czerwca 1947 roku. Obejmował go przez 25 lat, dzięki czemu został  najdłużej urzędującym polskim prezydentem w historii. Jego prezydentura wiąże się jednak z jeszcze większym podziałem wśród polskiej emigracji. Nie ustąpił po zakończeniu 7-letniej kadencji i przedłużył ją na czas nieokreślony. Zaprotestowała przeciwko temu większość emigracyjnych polityków, z Władysławem Andersem i Tadeuszem Borem-Komorowskim na czele.

Przeciwko Zaleskiemu powstał kolegialny urząd tzw. Rady Trzech, który posiadał prerogatywy prezydenta. Pierwszymi politykami, którzy weszli w jego skład byli Władysław Anders, Tomasz Arciszewski i Edward Raczyński.

August Zaleski zmarł 7 kwietnia 1972 roku. Jego śmierć zakończyła rozłam w środowisku polskiej emigracji. Rada Trzech została rozwiązana. Opozycja uznała Stanisława Ostrowskiego, wyznaczonego przez Zaleskiego na następcę.

Stanisław Ostrowski

Lekarz z wykształcenia. Weteran Legionów Polskich i wojny z bolszewikami. Przed II wojną światową był posłem na Sejm RP oraz prezydentem Lwowa. Pozostał w mieście aż do kapitulacji, po której został aresztowany przez NKWD. Zwolniony na mocy amnestii po pakcie Sikorski-Majski. Dołączył do Armii Andersa, z którą wydostał się ze Związku Sowieckiego i przeszedł cały szlak bojowy.

Prezydent RP od 9 kwietnia 1972 roku. Okres jego urzędowania pozwolił zakończyć wcześniejsze spory wokół osoby prezydenta. Po ukończeniu siedmioletniej kadencji ustąpił ze stanowiska.

Edward Raczyński – szlachetny polityk

Edward Raczyński

Doświadczony przedwojenny dyplomata, który zbierał szlify na kilku zagranicznych placówkach. W 1932 roku został mianowany polskim przedstawicielem w siedzibie Ligi Narodów w Genewie. Od 1935 do 1945 roku był polskim ambasadorem w Londynie. Współtworzył polską politykę zagraniczną z racji zajmowanego stanowiska przy głównym sojuszniku. W sierpniu 1944 roku bezskutecznie apelował o pomoc dla Powstania Warszawskiego.

8 kwietnia 1979 roku został prezydentem RP. Zdawał sobie sprawę z tego, że rząd emigracyjny nie ma możliwości realnego wpływu na międzynarodową politykę, ale starał się angażować w działalność na rzecz zmiany sytuacji w Polsce. W 1986 roku zwolnił urząd po upływie siedmioletniej kadencji.

Kazimierz Sabbat: "zło i niebezpieczeństwo od państwa oddalać"

Kazimierz Sabbat

Weteran wojny obronnej 1939 roku, po której zdołał przedostać się na Węgry. Służył w jednostkach pancernych generała Stanisława Maczka. Po zakończeniu II wojny światowej został przedsiębiorcą, a uzyskana dzięki temu finansowa niezależność pozwoliła mu na zaangażowanie się w życie społeczne i polityczne polskiej emigracji w Londynie.

W latach 1976-1986 był premierem rządu RP na uchodźstwie. Działał na rzecz polskiej opozycji demokratycznej wśród brytyjskich polityków. W 1980 r. był inspiratorem utworzenia w Izbie Gmin grupy parlamentarzystów "Solidarność z Polską".

Prezydentem RP został wybrany 8 kwietnia 1986 roku. Starał się zjednoczyć polską emigrację oraz zaangażować ją w pomoc dla opozycji w kraju. Zmarł w trakcie sprawowania urzędu, 19 lipca 1989 roku.

Ryszard Kaczorowski. " To był człowiek, który nie grał. Jego życie było służbą"

Ryszard Kaczorowski

W dwudziestoleciu międzywojennym działał w ruchu harcerskim, a po zajęciu jego rodzinnego Białegostoku przez Armię Czerwoną rozpoczął działalność konspiracyjną. Został aresztowany w 1940 roku, wyszedł na wolność na mocy amnestii po zawarciu traktatu Sikorski-Majski.

Wstąpił do Armii Andersa, z którą przeszedł cały szlak bojowy. Po zakończeniu II wojny światowej zamieszkał w Wielkiej Brytanii i aktywnie działał w życiu polskiej emigracji. W drugiej połowie lat 80. był ministrem do spraw krajowych w rządzie premiera Edwarda Szczepaniaka.

25 stycznia 1988 roku Kazimierz Sabbat wyznaczył go na swojego następcę w wypadku śmierci. 19 lipca 1989 roku Ryszard Kaczorowski został ostatnim prezydentem RP na uchodźstwie.

20 grudnia 1990 roku zakończył pełnienie urzędu i dwa dni później, w dniu zaprzysiężenia Lecha Wałęsy na prezydenta III RP, na Zamku Królewskim w Warszawie przekazał mu insygnia władzy prezydenckiej.

Zginął tragicznie 10 kwietnia 2010 roku w katastrofie samolotu prezydenckiego pod Smoleńskiem.

sa/bm