Logo Polskiego Radia
polskieradio.pl
Izabella Mazurek 15.09.2023

Powstanie Warszawskie. 15 września 1944. "Wolał odebrać sobie życie, niż wpaść w ręce wroga"

Czterdziesty szósty dzień powstania. Na Przyczółku Czerniakowskim toczą się ciężkie walki. Do tragedii dochodzi na Solcu, kiedy to w czasie przeprawy przez Wisłę żołnierze 1. Armii Polskiej otwierają ogień do powstańców przebranych w niemieckie mundury.
Por. Wiesław Chrzanowski ps. Wiesław (z pistoletem maszynowym MP 40 tzw. schmeisserem) i plut. pchor. Jerzy Sikorski ps. Sixton (po lewej) w kwaterze kompanii Anna batalionu Gustaw w gmachu Włoskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego Patria przy ul. Jasnej 19, po kapitulacji.Por. Wiesław Chrzanowski ps. Wiesław (z pistoletem maszynowym MP 40 tzw. "schmeisserem") i plut. pchor. Jerzy Sikorski ps. Sixton (po lewej) w kwaterze kompanii "Anna" batalionu "Gustaw" w gmachu Włoskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego "Patria" przy ul. Jasnej 19, po kapitulacji.Wiesław Chrzanowski/Wikipedia/domena publiczna
Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

W tragicznym incydencie zginął od strzału w serce Andrzej Romocki ps. Morro, jeden z najzdolniejszych, najmłodszych powstańczych dowódców. Zwiadowcy gen. Berlinga docierają wieczorem tego samego dnia na praską stronę Wisły. Zabierają ze sobą mjr Witolda Sztompkego ps. Kmita, oficera łącznikowego "Radosława".


Posłuchaj
02:31 A47081 15.09 Powstancze kalendarium_1321545_1.mp3 - Prawdopodobnie oni nie wiedzieli ani nie widzieli, że w niemieckich mundurach z biało-czerwonymi opaskami walczą powstańcy z ugrupowania "Radosław". (PR, 2014)

 


Posłuchaj
02:31 15 wrzesnia.mp3 Gen. Zbigniew Ścibor - Rylski ps. Motyl opowiada o kontaktach powstańców z berlingowcami. (Archiwum PR)

 

Tymczasem trwa natarcie nieprzyjaciela na Czerniaków. Opór obrońców prowadzony jest ostatkiem sił w kwadracie Ludna-Okrąg-Czerniakowska-Zagórna. Oddziały gen. Rohra i brygada Dirlewangera dokonują mordów na zajętych terenach.

Nie lepiej sytuacja wygląda na Dolnym Mokotowie. Tam potężne, pancerne natarcie nieprzyjaciela wbija się w dzielnicę z trzech stron: od Czerniakowskiej, Podchorążych i Chełmskiej. Zaciekły opór stawia batalion "Ryś". Zmierzający mu z pomocą oddział "Jeleń" zostaje całkowicie wybity. Jego dowódca, rotmistrz Lech Głuchowski woli odebrać sobie życie, niż wpaść w ręce wroga. Nocą udaje się ewakuować ostatnie oddziały powstańcze z dzielnicy. Tej nocy upada Dolny Mokotów.

Górny Mokotów jest ostrzeliwany przez artylerię nieprzyjaciela. Tego dnia ginie pod gruzami willi na ul. Pilickiej wraz z żoną Jadwigą i córką Heleną Giżycką prof. Edward Loth ps. Gozdawa.

"Armia Ludowa", powstańczy biuletyn AL, informuje tego dnia o połączeniu formacji Armii Ludowej, Polskiej Armii Ludowej oraz Korpusu Bezpieczeństwa (do tej pory będącego częścią AK) w Połączone Siły Zbrojne AL, PAL i KB, które podporządkowują się gen. Michałowi Roli-Żymierskiemu.


Posłuchaj
15:42 Dni Walczącej Stolicy, 15.09.mp3 Obrona Czerniakowa przez oddziały "Radosława", resztki batalionu "Zośka" z nadzieją na wkroczenie do Warszawy Armii Czerwonej. Cykl "Dni Walczącej Stolicy" Władysława Bartoszewskiego. (RWE, 1984)