Niezwykły kamień w miejscowości Rosetta znalazł inżynier wojsk napoleońskich Pierre-Francois Bouchard, 15 lipca 1799 roku, w drugim roku kampanii napoleońskiej w Egipcie. Kamienna płyta stanowiła element starego muru średniowiecznej twierdzy (nazwanej przez Francuzów Fort Julien). Zdobił ją tekst zapisany w trzech pismach, w dwóch językach, co później stało się kamieniem milowym na drodze do odczytania pisma starożytnych Egipcjan, a jednocześnie zrozumienia ich kultury i historii.
Do chwili odkrycia kamienia z Rosetty informacje, jakie mieliśmy o starożytnym Egipcie, pochodziły głównie od Greków. Egipskie pismo traktowane było często jak wspaniałe rysunki, ornamenty mające w sobie więcej magii niż rzeczywistego języka.
13:54 widnokrąg____3098_99_iv_tr_0-0_1114070136d8d410[00].mp3 Kamień z Rosetty - audycja Katarzyny Kobyleckiej. (PR, 13.12.1999)
Od chwili odkrycia kamienia z Rosetty wiedziano, że jest to dokument niezwykłej wagi. – Anglicy, którzy wygrali wojnę, w traktacie pokojowym z Aleksandrii w 1801 roku zażądali od Francuzów, żeby oddali ten kamień i tak się w istocie stało – opowiadał prof. Karol Myśliwiec.
Egipska zagadka
Czarna kamienna płyta ma wysokość 114,4 cm, szerokości 72,3 cm i grubości 27,9 cm, waży 762 kg. Znajduje się na niej ten sam napis w trzech różnych rodzajach pisma (hieroglificznym, demotycznym i po grecku) i w dwu różnych językach. Przede wszystkim jest tam napis grecki, który dało się natychmiast odczytać.
Kiedy już znany był tekst grecki, stało się możliwe odczytanie hieroglifów, co uczynił w 1822 roku francuski uczony Jean-Francois Champollion. W odczytaniu tego niezwykłego kamienia pomogła mu znajomość języka koptyjskiego i kilkunastu języków wschodu. Rozpoznawszy, że dalej powtarzają się tam te same znaki w miejscu, gdzie w tekście greckim występują imiona Ptolemeuszów, stwierdził, że znaki pisma hieroglificznego muszą być znakami fonetycznymi. I to było wielkie odkrycie, ponieważ do tego czasu wyobrażano sobie, że są to wyłącznie znaki symboliczne.
Zorientowano się, że napis jest rodzajem ogłoszenia publicznego, które 27 marca 196 r. p.n.e. wydali kapłani egipscy z Memfis dla uczczenia władającego Egiptem Ptolemeusza V z okazji pierwszej rocznicy jego koronacji.
Oryginał kamienia z Rosetty znajduje się dzisiaj w Galerii Egipskiej w londyńskim British Museum, a jego kopia w Luwrze. Egipt dąży do odzyskania zabytku, wywiezionego zdaniem jego władz nielegalnie w epoce kolonialnej.
mk