1 stycznia 2018 r. wejdzie w życie obowiązek przekazywania przez wszystkich podatników ewidencji VAT w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego.
Oznacza to, że - według szacunków rządu - JPK obejmie swoim działaniem od lutego (wtedy firmy będą musiały złożyć JPK dotyczące transakcji styczniowych) 1,6 mln płatników VAT. W ten sposób trzykrotnie zwiększy się liczba faktur objętych systemem JPK, funkcjonującym w ograniczonym zakresie od 2016 roku.
Wykrywanie oszustw podatkowych
Dane przesyłane do fiskusa służą jednak przede wszystkim wykrywaniu oszustw podatkowych, mówił w rozmowie z Naczelną Redakcją Gospodarczą Polskiego Radia Zbigniew Wiliński, zastępca dyrektora Departamentu Poboru Podatków w Ministerstwie Finansów.
- Na podstawie tych ewidencji pokazujemy pewnego rodzaju rozbieżności w rozliczeniach podatkowych jednego podatnika i drugiego podatnika. Możemy eliminować faktury, które są wystawione np. przez podmioty, które nie są uprawnione do wystawiania faktur, czyli tzw. puste faktury, rozliczenia pomiędzy podatnikami, jeżeli pokażemy, że jeden podatnik wykazał zakup, a drugi nie wykazał sprzedaży, czyli jest nierzetelnym kontrahentem – wyjaśniał ekspert.
Od lutego dzięki do tej pory wysyłanym JPK VAT resort finansów ujawnił puste faktury na kwotę 1,5 miliarda złotych.
Wszyscy podatnicy VAT będą zatem musieli się skomputeryzować
W 2018 roku nawet najmniejsi podatnicy VAT będą zatem musieli się skomputeryzować, by móc przekazywać Jednolity Plik Kontrolny. Będą musieli wysyłać rejestry transakcji VAT za pośrednictwem bramki, którą udostępni resort finansów. JPK nie obejmie podatników korzystających ze zwolnienia podmiotowego, których obrót nie przekracza 200 tys. zł rocznie, ani tych, którzy nie są zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT.
W lipcu przyszłego roku podatników tych czeka jeszcze zmiana. Podmioty, które prowadzą elektroniczną dokumentację księgową będą musiały wysyłać - na żądanie urzędu skarbowego - także inne struktury logiczne JPK, np. książkę przychodów i rozchodów, czy wyciągi magazynowe.
Podwyższenie kwoty wolnej od podatku
Od nowego roku wejdzie też w życie inna ważna zmiana podatkowa - to kompleksowa nowela ustaw podatkowych, która zakłada m.in. podwyższenie kwoty wolnej od podatku – z 6,6 tys. zł do 8 tys. zł. Jednocześnie przewidziano utrzymanie degresywnej kwoty wolnej od podatku dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania przekraczającą 8 tys. zł, ale nieprzekraczającą 13 tys. zł oraz dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania przekraczającą 85 tys. 528 zł, lecz nieprzekraczającą 127 tys. zł. Oznacza to, że nie zmieni się kwota wolna od podatku dla dochodów stanowiących podstawę opodatkowania, przekraczających 13 tys. zł oraz nieprzekraczających 85 tys. 528 zł rocznie.
Ustawa zakłada także podniesienie o 100 proc. rocznego limitu 50-proc. kosztów uzyskania przychodów, który wyniesie 85 tys. 528 zł. W efekcie wzrosną dochody, którymi będą dysponować twórcy.
Dokument zawiera rozwiązania zgodne z dyrektywą UE, mające przeciwdziałać przenoszeniu zysku do innych krajów w celu korzystniejszego opodatkowania. Jednym z proponowanych rozwiązań jest uniemożliwienie kompensowania, sztucznie kreowanych strat na operacjach finansowych, z dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej (działalności operacyjnej). W przypadku podatkowych grup kapitałowych przewidziano m.in. odstąpienie od możliwości uznawania darowizn za koszty uzyskania przychodów.
Minimalny podatek dochodowy dla właścicieli nieruchomości komercyjnych
Ta sama ustawa wprowadza także tzw. minimalny podatek dochodowy dla właścicieli nieruchomości komercyjnych o wartości przekraczającej 10 mln zł (chodzi m.in. o biura, centra handlowe i domy towarowe). Ma to, jak wyjaśniali w toku prac przedstawiciele MF, uszczelnić system płacenia podatków przez np. podmioty handlowe.
Zmiana zasad opodatkowania najmu
Ustawa zmienia również zasady opodatkowania najmu. Zaproponowano ograniczenie stosowania stawki ryczałtu 8,5 proc. od przychodów z najmu nieprzekraczających rocznie 100 tys. zł. Przewidziano też wprowadzenie stawki ryczałtu 12,5 proc. od nadwyżki przychodów z najmu (poza działalnością gospodarczą) ponad 100 tys. zł.
Inna zmiana to rezygnacja z nieopodatkowywania dochodów z działalności gospodarczej, w części przeznaczonej na działalność rolniczą.
Ułatwienia dla małych i średnich firm
Jedną ze zmian, mających ułatwić działalność gospodarczą małym i średnim firmom jest podwyższenie z 3,5 do 10 tys. zł limitu wartości środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Umożliwi to jednorazowe zaliczenie wydatków na nabycie tych środków do kosztów uzyskania przychodów.
Suma tych wszystkich zmian w przyszłym roku ma przynieść budżetowi dodatkowo około 1 mld zł oraz ok. sto kilkadziesiąt milionów złotych dla samorządów.
Dane podatkowe największych firm będą publicznie dostępne
Od nowego roku także dane podatkowe największych firm będą publicznie dostępne, co przewiduje nowelizacja ustawy o CIT. Chodzi o firmy o przychodach co najmniej 50 mln euro rocznie (w przeliczeniu na złote) oraz tzw. podatkowe grupy kapitałowe.
Z jednej strony takie rozwiązanie będzie dążyło do transparentności największych firm, a z drugiej strony będzie też ujawniało największe tajemnice przedsiębiorstw, zwracał uwagę w rozmowie z Naczelną Redakcją Gospodarczą Polskiego Radia mecenas Piotr Bimkiewicz, ekspert prawa karno-gospodarczego kancelarii BSW Adwokaci.
- Jeżeli chodzi o sprawozdania finansowe, to są one jawne. Nie zmienia to jednak faktu, że największe firmy, a o takich jest tutaj mowa, konkurują na rynku zagranicznym. Pytanie, czy ta konkurencja zagraniczna również musi ujawniać swoje dane finansowe – zastanawiał się ekspert.
W niektórych krajach rzeczywiście tak się zdarza, dodawał mecenas Piotr Bimkiewicz.
- Natomiast tak szczegółowe dane, jakich żąda w tej chwili ministerstwo, mogą okazać się zbyt łakomym kąskiem dla konkurencji. To zaś spowoduje, że firmy zagraniczne z tej samej branży będą mogły planować swoją ekspansję w oparciu o dane finansowe polskich spółek i tym samym mogą uzyskać przewagę na rynku określonych dóbr – wyjaśniał rozmówca Naczelnej Redakcji Gospodarczej Polskiego Radia.
Ustawa o STIR
1 stycznia wchodzi też w życie tzw. ustawa o STIR, która ma umożliwić blokowanie kont bankowych, które mogłyby służyć przestępcom. Ustawa kreuje system wymiany informacji między systemem bankowym, a administracją skarbową. Umożliwia administracji dokonywanie analiz finansowych, pozwalających na identyfikację przepływów symptomatycznych dla wyłudzeń skarbowych. Zakłada, że powstanie System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej (STIR), który ma umożliwić Krajowej Administracji Skarbowej uzyskiwanie odpowiednich danych do odpowiednio szybkiej reakcji.
Obligatoryjnym obowiązkiem rejestracji sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej
Od nowego roku zmieniają się też przepisy dotyczące zwolnień z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas fiskalnych przez pewne grupy podatników. Obligatoryjnym obowiązkiem rejestracji sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej, niezależnie od wielkości obrotu, objęte zostaną nowe grupy usług, takie jak np. sprzedaż biletów do cyrków, wesołych miasteczek, dyskotek i na sale taneczne.
1 stycznia miała też wejść w życie akcyza na płyn do papierosów elektronicznych i tzw. nowatorskie wyroby tytoniowe. Jednak w wyniku przyjęcia w Sejmie poprawki do tej ustawy, do końca 2018 roku zostanie utrzymana zerowa stawka akcyzy na płyn do e-papierosów oraz wyroby nowatorskie.
Mechanizm podzielonej płatności
1 lipca 2018 roku zacznie obowiązywać inna kluczowa regulacja, z punktu widzenia uszczelnienia systemu podatkowego, przede wszystkim systemu VAT - mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Płatność za nabyty towar lub usługę będzie dzielona - zapłata odpowiadająca wartości sprzedaży netto będzie płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie podatku od towarów i usług, będzie płacona na specjalne konto dostawcy - rachunek VAT.
Split payment ma obowiązywać tylko w przypadku rozliczeń między przedsiębiorcami, tłumaczył Naczelnej Redakcji Gospodarczej Polskiego Radia Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy w firmie Grant Thornton.
- Nabywca będzie mógł dokonać płatności za fakturę w specyficzny sposób, dzieląc tę płatność na kwotę netto i na kwotę podatku VAT. Z tym, że kwota netto będzie wpłacana na rachunek bankowy wskazany przez kontrahenta, wystawcę faktury, natomiast kwota VAT będzie automatycznie przelewana na konto VAT sprzedawcy stworzone przez bank – wyjaśniał ekspert.
Sprzedawca, który dostanie podzieloną płatność, będzie mógł dowolnie dysponować tylko kwotą netto. Natomiast kwota VAT wpływająca na specjalny rachunek będzie mogła być użyta tylko do zapłaty podatku do urzędu skarbowego albo do zapłaty podatku VAT innemu przedsiębiorcy, od którego coś kupimy.
- Jeżeli więc ja jestem sprzedawcą i ktoś mi zapłaci na ten rachunek VAT-owski i skorzysta z tego mechanizmu podzielonej płatności, to ja te środki z tego rachunku będę mógł przekazać innemu kontrahentowi, od którego kupuję usługi i towary. Natomiast jest takie ryzyko, że w niektórych przypadkach może dojść do kumulowania VAT na tym rachunku, szczególnie jak np. podatnik VAT-owski w danym okresie dokonuje mniej zakupów, ma mniej tych faktur. Wtedy można dokonać przelewu z rachunku VAT-owskiego na zwykły rachunek rozliczeniowy, ale po złożeniu wniosku do Urzędu Skarbowego, który będzie miał 60 dni na to, żeby zadecydować, czy się zgadza, czy nie – wyjaśniał ekspert.
Ratyfikacja przez Polskę tzw. Konwencji MLI
Nowe mechanizmy uszczelniające może też zapewnić ratyfikacja przez Polskę tzw. Konwencji MLI (Multilateral Instrument to Modify Bilateral Tax Treaties). Konwencja ma uniemożliwiać optymalizacje podatkowe wielkim korporacjom, a podpisało ją ponad 100 państw. W przypadku Polski zakłada ona zmianę zawartych przez nasz kraj 78 umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
MLI, jak wyjaśniali w toku prac ratyfikacyjnych w parlamencie przedstawiciele Ministerstwa Finansów, ma skuteczniej przeciwdziałać agresywnym optymalizacjom podatkowym na skalę międzynarodową. Wejście w życie pierwszych zmian do umów podatkowych zakładane jest przez OECD na początek 2018 roku, choć największe efekty dla systemu podatkowego ma przynieść w 2019 roku.
Wzrosną maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych
W 2018 roku, po dwóch latach obniżek związanych z deflacją, wzrosną także maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych. Podwyżka ma związek z inflacją i wyniesie średnio 1,9 proc.
W przyszłym roku maksymalna stawka podatku od nieruchomości mieszkalnych wzrośnie do 0,76 zł od 1 m kw. powierzchni, czyli zaledwie o 1 gr. Z kolei górna, dopuszczalna stawka podatku od budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wyniesie w przyszłym roku 23,10 zł od 1 m kw. powierzchni, a więc o 44 gr więcej niż obecnie.
Bardziej zauważalne będą wzrosty stawek maksymalnych w przypadku podatków od środków transportowych. Przykładowo stawka podatku za samochód ciężarowy o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony do 5,5 tony włącznie wzrośnie do 819,59 zł, czyli o 15,29 zł. W przypadku ciężarówek o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton górna stawka podatku wyniesie w przyszłym roku 3130,90 zł, a więc o 58,38 zł więcej.
PAP/NRG, awi