Logo Polskiego Radia
Dwójka
Jacek Puciato 23.07.2018

"Nie było kogoś na miarę Mandelsztama". Polscy pisarze i stalinizm

- To środowisko pisarskie, któremu przyszło zmierzyć się ze stalinizmem, było po prostu słabe - mówił prof. Jan Tomkowski w Dwójkowej audycji o tużpowojennych postawach literatów wobec narzuconego komunistycznego ustroju.

Artyściwcieniustalina 1200.jpg
Satyra o Stalinie. "Dyktatorowi nie mieściło to się w głowie"

- Nie ma co ukrywać, oni nie byli w stanie przeciwstawić się choćby w takiej formie, jak zrobili to Mandelsztam czy Achmatowa - podkreślał badacz. - Nie było takiego oporu pisarzy jak w Związku Radzieckim. Dlaczego tak to łatwo poszło? Moim zdaniem stalinizm, i wypowiadam to z wielkim żalem i wstydem, został przygotowany w 20-leciu międzywojennym - mówił prof. Tomkowski.

W jakim sensie lata międzywojnia przyczyniły się, według prof. Tomkowskiego, do łatwego zwycięstwa stalinizmu? Jakie w ogóle były postawy pisarzy wobec nowego ustroju? Jakie mogłby być przyczyny oportunizmu czy konfromizmu ("psychologia debiutu"? "pisarstwo jako służba społeczna"?)? Komu "dziś wybaczyliśmy", a komu z pewnością nie? I dlaczego późniejsze literackie próby rozliczeń z czasami stalinizmu wypadły, zdaniem gości audycji, "raczej blado"?

***

Tytuł audycji: Strefa literatury

Przygotowali: Katarzyna Hagmajer-Kwiatek i Wacław Holewiński

Goście: prof. Jan Tomkowski (historyk literatury z IBL PAN), Piotr Kitrasiewicz (autor książki "Artyści w cieniu Stalina. Opowieści biograficzne. Eisenstein - Cwietajewa - Mandelsztam - Bułhakow")

Data emisji: 22.07.2018

Godzina emisji: 18.00

jp/mko