Wizja Piłsudskiego
Po zajęciu Wilna w kwietniu 1919 roku ofensywa Wojska Polskiego posuwała się coraz dalej na wschód. 15 maja cztery polskie grupy taktyczne pod dowództwem generałów Edwarda Rydza-Śmigłego, Adama Mokrzyckiego i Józefa Lasockiego oraz pułkownika Ferdynanda Zarzyckiego zostały połączone we Front Litewsko-Białoruski pod dowództwem generała Stanisława Szeptyckiego.
08:54 białoruś w planach polskich ___123_99_iv_tr_0-0_103078009b161cd8[00].mp3 "Białoruś w planach polskich" - audycja Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Białoruś" z udziałem prof. Olega Łatyszonka. (PR, 12.01.1999)
Jego celem było odbicie ziem litewskich i białoruskich z rąk Armii Czerwonej i pomoc w stworzeniu niepodległych państw, które stworzą bufor pomiędzy Polską a Rosją Radziecką. Była to realizacja federalistycznej koncepcji Józefa Piłsudskiego, którą Marszałek przedstawił w wydanej 22 kwietnia 1919 roku w Wilnie odezwie "Do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego". Pisał w niej, że:
"Chcę dać Wam możność rozwiązywania spraw wewnętrznych narodowościowych i wyznaniowych tak, jak sami sobie życzyć będziecie bez jakiegokolwiek gwałtu lub nacisku ze strony Polski".
"Do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego". Jak Piłsudskiemu nie udało się odbudować Rzeczpospolitej
Białoruś w ramach koncepcji federacyjnej
1 lipca 1919 roku Front Litewsko-Białoruski rozpoczął ofensywę, w ramach której 8 sierpnia został wyzwolony Mińsk. Nadszedł odpowiedni moment, aby białoruskie niepodległe państwo mogło się odrodzić we współpracy z Polską.
– 19 września do Mińska przybył Józef Piłsudski, witany entuzjastycznie nie tylko przez Polaków, ale i Białorusinów. Piłsudski odwiedził kilka białoruskich instytucji i wysłuchał koncertu białoruskiego chóru. Podczas uroczystego powitania w Domu Szlacheckim występujący w imieniu białoruskiej delegacji Aleksander Pruszyński wezwał Piłsudskiego do wyzwolenia spod bolszewickiego jarzma reszty Białorusi – mówił prof. Oleg Łatyszonek w audycji Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Białoruś".
Józef Piłsudski życzliwie odpowiedział na prośby białoruskich delegatów. Co ważne, przemówił w ich ojczystym języku. Podczas swojego pobytu w Mińsku powołał Białoruską Komisję Wojskową, która miała zadanie tworzenia białoruskich formacji w ramach Wojska Polskiego. Zezwolił także na działalność odtworzonej Rady Białoruskiej Republiki Ludowej.
Historia Białorusi. Część 5: Proklamacja niepodległości Białoruskiej Republiki Ludowej
– Niestety ruch białoruski był wówczas bardzo skłócony i orientacja propolska wcale nie była w nim najmocniejsza – stwierdził prof. Oleg Łatyszonek.
Zarówno wśród Polaków, jak i Białorusinów pojawiały się głosy krytyki wobec współpracy. Polacy zamieszkujący Białoruś oczekiwali raczej inkorporacji tych ziem do Polski i uważali, że II Rzeczpospolita niepotrzebnie wspiera ruch białoruski.
Z kolei część białoruskich działaczy narodowych oskarżała polityków współpracujących z Polską o zbytnią ugodowość albo wręcz zdradę. W Radzie Białoruskiej Republiki Ludowej doszło nawet do rozłamu. Separatyści opowiedzieli się za współpracą z Niemcami lub bolszewikami. Zostali zmuszeni do udania się na emigrację, a w Radzie pozostali jedynie członkowie o propolskiej orientacji.
– Intencją Piłsudskiego prawdopodobnie było utworzenie buforowego państwa białoruskiego. Niemniej jednak te plany pokrzyżowało niepowodzenie wyprawy kijowskiej, a w maju 1920 roku na Białorusi ruszyła ofensywa Armii Czerwonej pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego – mówił prof. Oleg Łatyszonek w audycji Polskiego Radia z 1999 roku.
***
Polskie Radio - Serwisy specjalne dla Białorusi
Zarząd Polskiego Radia podjął decyzję o pilnym zmodyfikowaniu obowiązującej ramówki i wprowadzeniu na antenie Programu 1 Polskiego Radia specjalnych serwisów informacyjnych w języku białoruskim, które będą poświęcone obecnej sytuacji w tym kraju. Dzięki należącym do PR S.A. nadajnikom Radiowego Centrum Nadawczego w Solcu Kujawskim Program 1 jest dostępny z "powietrza" na falach długich o częstotliwości 225 kHz na terenie prawie całej Europy i pokrywa zasięgiem całe terytorium Białorusi.
Specjalne serwisy informacyjne przygotowywane przez Sekcję Białoruską redakcji Polskiego Radia dla Zagranicy są emitowane 3 razy dziennie: rano po godzinie 6.30, w magazynie "W samo południe" po godzinie 12.00 oraz wieczorem po godzinie 22.00 w magazynie "Polska i Świat".
sa