Oficjalnie Polska stała się członkiem Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN w 1991 roku. Dziś przy wszystkich projektach i eksperymentach przy LHC, wśród 8 tysięcy naukowców pracuje blisko 300 naszych ekspertów z takich instytucji jak Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), Uniwersytet Warszawski Wydział Fizyki, Politechnika Warszawska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Instytut Fizyki Jądrowej PAN i innych. Zajmowali oni lub wciąż pełnią bardzo odpowiedzialne funkcje.
Polacy w strukturach
Obecnie Przewodniczącą Rady CERN jest prof. dr hab. Agnieszka Zalewska (IFJ PAN). W ubiegłych latach prof. dr hab. Ewa Rondio (NCBJ) była członkiem Biura Dyrekcji CERN, a prof. dr hab. Ryszard Sosnowski (NCBJ) – zastępcą przewodniczącego Rady CERN.
Profesorowie Helena Białkowska (NCBJ) i Jan Nassalski (NCBJ) byli członkami tematycznych komitetów naukowych CERN, przy czym prof. Nassalski był także przedstawicielem polskich fizyków w Radzie CERN. Prof. Grzegorz Wrochna (NCBJ) był koordynatorem międzynarodowego zespołu budującego jeden z podukładów eksperymentalnych do detektora CMS. Prof. Krzysztof Meissner (UW) jest z kolei jednym z dwóch koordynatorów eksperymentu OSQAR, a prof. Michał Turała (AGH) był szefem departamentu Electronics and Computing for Physics Division.
Polskie projekty naukowe
Polscy naukowcy odpowiadają również za zaprojektowanie i budowę kluczowych elementów Wielkiego Zderzacza Hadronów. Przykładowo, Zakład Aparatury Jądrowej (ZdAJ), wchodzący w skład NCBJ, uczestniczył w modernizacji pierwszego stopnia przyspieszania cząstek w kompleksie akceleratorów zasilających LHC. W Świerku wykonywane były również specjalne komory przyspieszające protony i grupujące je w paczki.
Warszawska Grupa eksperymentu CMS (UW, NCBJ, PW) zaprojektowała i wykonała modernizację elektroniki trygera mionowego, tego samego mechanizmu, który stworzyła dla LHC w 2009 roku. Polsce badacze z zespołu LHCb wykonali dużą część detektora składającego się z tzw. komór słomkowych umieszczonych w detektorze śladowym. Z kolei krajowi konstruktorzy z ALICE brali udział w budowie kalorymentru elektromagnetycznego PHOS (Photon Spectrometer) służącego do badania i rekonstrukcji własności mezonów pi zero oraz "samotnych" fotonów.
Powstająca w Polsce infrastruktura obliczeniowa wykorzystywana jest w ramach „Worldwide LHC Computing Grid”, ogólnoświatowej sieci 160 centrów komputerowych. Przykładowo Centrum Informatyczne Świerk, obok AGH i ICM, udostępnia do przetwarzania zgromadzonych danych ok. 1100 rdzeni obliczeniowych, ponad 500 TB (terabajtów) przestrzeni dyskowej, a także specjalistyczne oprogramowanie naukowe i wydajną infrastrukturę sieciową – w pełni redundantne łącze światłowodowe o przepustowości 10 Gbit/s. Ma to szczególne znaczenie, ponieważ tylko jeden eksperyment pracujący przy LHC, CMS, generuje 100 Mb danych na sekundę.
(ew/NCBJ)