Stalagmity są bezcenne dla zajmujących się historią klimatu naukowców, ponieważ powstają przez tysiące lat. Składają się z warstw, z których każda odpowiada poszczególnemu rokowi. Analiza chemiczna tych warstewek pozwala na zbadanie klimatu w każdym okresie przyrostu stalagmitu.
Amerykańscy i izraelscy naukowcy przeprowadzili na tej podstawie analizę klimatu w rejonie Jerozolimy od około 200 roku p.n.e. do 1100 roku n.e. Wyniki badań, które ukażą się w najnowszym “Quaternary Research”, sugerują, że około 100 roku n.e. rozpoczął się okres dużo słabszych opadów, który trwał do 700 roku n.e. Historycy wskazują, że zbiega się to zarówno z upadkiem rządów Rzymu, jak i Cesarstwa Bizantyjskiego w tym rejonie. Ilość opadów malała najradykalniej w latach 100 – 400 n.e., a zatem wówczas, kiedy stopniowo słabła siła Cesarstwa Zachodniorzymskiego.
Grupie badaczy przewodził młody geolog Ian Roland i prof. John Valley z Uniwersytetu Wisconsin-Madison. To właśnie oni poddali analizie stalagmity w jaskini Soreq niedaleko Jerozolimy. „Wygląda to jak przekrój poprzeczny słojów drzewnych – wyjaśnia swoją metodę badawczą Orland. – Ale zamiast mierzyć grubość tych słojów, my badamy ich skład chemiczny”.
Co jednak da się wywnioskować z pierwiastków? Otóż w każdej warstewce znajdują się zanieczyszczenia, uwięzione przez mineralne depozyty i sprowadzone do jaskini przez dawne opady deszczu. Poszczególne wastwy nie są, rzecz jasna, specjalnie grube, a zatem do analizy trzeba było użyć zaawansowanych mikroskopów. „Nie wiemy jeszcze, czy to klimat osłabił dawne Cesarstwa, ale to na pewno ciekawa korelacja” – komentuje wyniki analiz prof. Valley.
W tej chwili zespół rozpoczął analizę starszych osadów, datowanych nawet na 19 tys. lat p.n.e. To okres, kiedy lodowiec zaczął się ostatecznie wycofywać z Europy. Badacze chcą zobaczyć, jak klimat zmieniał się w tym rejonie od końca ostatniego zlodowacenia. Jaskinia Soreq ma aż 185 tys. lat i wciąż tworzą się w niej nowe stalagmity, a zatem jeszcze na długo pozostanie punktem zainteresowania dla naukowców.
Warto dodać, że to nie pierwsze badania tego typu. Stalagmity z jaskini Wanxiang w chińskiej prowincji Gansu już wcześniej stworzyły podstawy do podejrzeń, że susze stały za upadkiem kilku chińskich dynastii.
(ew)