Badacze znaleźli też dużą liczbę fragmentów steli grobowych i inskrybowanych naczyń.
- Okazało się, że dotychczas publikowane plany zarówno klasztoru jak i głównego kościoła różnią się znacznie od rzeczywistości. Ponadto już dzisiaj można obalić tezę o tym, że klasztor był centrum produkcji ceramiki, jak twierdzono dotychczas. W pobliżu klasztoru było natomiast wytapiane żelazo, ale sama produkcja nie musiała być związana z obecnością mnichów – wyjaśnia kierownik prac dr Artur Obłuski.
Badany przez Polkaów klasztor okazuje się być bardzo ambitnym założeniem. Była to budowla dorównująca wielkością bizantyńskim fundacjom cesarskim, takim jak słynny klasztor Św. Katarzyny na Synaju.
Główną budowlą kompleksu klasztornego jest kościół wykonany z perfekcyjnie obrobionych bloków piaskowca (tzw. Kościół Północny), który zdaniem Szymona Maślaka z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW można stawiać w jednym rzędzie z architekturą bizantyńską zarówno pod względem koncepcji, jak i jakości wykonania.
Przeprowadzone w tym roku wykopaliska przyniosły także niespodziankę w postaci niespotykanego w założeniach klasztornych drugiego kościoła, tzw. Kościoła Południowego. Jest to niewielka konstrukcja z cegły suszonej; posiada jednak wszystkie cechy charakterystyczny dla kościołów nubijskich.
Nad inskrypcjami z „Kościoła Północnego” pracuje dr Grzegorz Ochała z Zakładu Papirologii Uniwersytetu Warszawskiego. - Inskrypcje są zachowane znacznie gorzej niż rysunki. Czasami nad kilkoma literami spędzam wiele godzin bez żadnego rezultatu. A niekiedy wystarczy promień światła, który padnie na kilka sekund w odpowiedni sposób i wtedy mogę odczytać cały tekst, który był wcześniej nieczytelny – opowiada badacz.
Jedną z ciekawszych inskrypcji, jego zdaniem, jest modlitwa „Baranku Boży” zapisana po grecku, dając świadectwo, że język ten był używany w średniowiecznej Nubii znacznie dłużej niż na terenach Bizancjum podbitych przez Arabów.
Al-Ghazali to jeden z dwóch znanych kompleksów sakralnych w średniowiecznej Nubii położonych poza doliną Nilu. Badany przez Polaków klasztor obecnie jest zrujnowany i opuszczony. Nie ustalono jeszcze, kiedy zaczął funkcjonować, ale wiadomo, że działał do XIII wieku.
Badania w al-Ghazali prowadzi ekspedycja Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego i sudańskiego National Corporation for Antiquities and Museums pod kierownictwem dra Artura Obłuskiego z the Oriental Institute of the University of Chicago.
(ew/PAP-Nauka w Polsce)