4 września 1939 r. z Warszawy wyruszył transport, którym ewakuowano złote sztaby i monety stanowiące kruszcowe rezerwy Banku Polskiego. Tropiony przez Niemców konwój po dziesięciu dniach opuścił obszar RP. Według ówczesnego członka Zarządu Banku Polskiego Zygmunta Karpińskiego 1 września 1939 r. zasoby polskiego złota obejmowały 95 ton kruszcu i warte były 463,6 mln złotych.
Około 20 ton (100 mln zł) zdeponowano za granicą: we Francji, Wielkiej Brytanii, USA i Szwajcarii. W Warszawie znajdowało się 38 ton (193 mln zł). Pozostałe 37 ton (170 mln zł) przewieziono w czerwcu i lipcu 1939 r. do oddziałów Banku Polskiego w Brześciu, Lublinie, Siedlcach i Zamościu.
Dyrektor Wojskowego Biura Historycznego Sławomir Cenckiewicz przypomniał że część wywiezionego złota po wojnie "wróciło do komunistów". - Poprzez trzech zwerbowanych do współpracy wysokich rangą oficerów z gen. Tatarem na czele, część tego majątku w 1947 r. została wykradziona przez komunistów i przewieziona do Warszawy. Reszta majątku została utracona w latach 1939-40, a później, kiedy nie powstała Polska niepodległa w 1945 r., ci którzy to złoto otrzymali w depozyt - jak Amerykanie, Francuzi czy Anglicy - mówili, że go nie zwrócą, bo nie chcieli dawać komunistom - tłumaczył Cenckiewicz.
W AAN zachowały się m.in. sprawozdania, protokoły i instrukcje z lat 1939-50. Archiwalia w zeszłym roku zostały wzbogacone o spuściznę płk. Adam Koca, która została przekazana przez Marię Kędzierską, córkę pułk. Leona Wacława Koca, brata Adama Koca.
O wywozie polskiego złota powstanie film. Reżyserem jest Andrzej Czarnecki.
Polskie Radio 24
____________________
Data emisji: 24.09.17
Godzina emisji: 7.35