Logo Polskiego Radia
IAR
Sylwia Mróz 06.10.2010

Nobel z chemii dla twórców molekuł

Komitet noblowski przyznał nagrodę w dziedzinie chemii dla Richard F. Heck, Ei-ichi Negishi i Akira Suzuki.
Komitet noblowskiKomitet noblowski(fot. EPA/MAJA SUSLIN)

Nagrodzono ich za badanie tak zwanych reakcji krzyżowego sprzęgania wykorzystywanych w chemii organicznej. Przydają się one w elektronice, medycynie i rolnictwie.

Przełomowe badania

Po raz kolejny Nobel trafia w ręce chemików organicznych. Prestiżowy laur w 2010 roku został przyznany trzem naukowcom: Richardowi F. Heckowi (Uniwersytet Delaware), Akirze Suzuki (Uniwersytet Hokkaido) i Ei-ichi Negishi (Purdue University). Każdy z nich miał wkład w rozwój chemii organicznej, opracowując reakcje tworzące dużo lepsze wiązania pomiędzy atomami węgla.

Tegoroczni nobliści opracowali trzy różne reakcje chemiczne (noszą nazwy "reakcja Hecka", "reakcja Suzuki" i "reakcja Negishi"), które umożliwiają powstanie stabilniejszych molekuł węgla. W syntezie związków organicznych jako pierwsi wykorzystali pallad jako katalizator.

Prof. Ei-ichi Negishi chce dalej rozwijać chemię molekularną. - Jednym z naszych marzeń jest zsyntetyzowanie każdego organicznego składnika, jaki może być potrzebny - mówił podczas telefonicznej konferencji prasowej, jaka miała miejsce tuż po ogłoszeniu werdyktu.

Chemiczny Nobel

Nagroda Nobla w dziedzinie chemii (Nobelpriset i kemi) jest przyznawana corocznie przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk. Została ustanowiona w 1895 roku w testamencie Alfreda Nobla. Po raz pierwszy przyznano ją – podobnie jak pozostałe "naukowe" Noble – w 1901 roku. Wówczas laureatem został Jacobus Henricus van 't Hoff za odkrycie praw dynamiki chemicznej I ciśnienia osmotycznego.

Jak dotąd chemicznego Nobla przyznano 101 razy, a otrzymało go 156 osób (Frederic Sanger dwukrotnie). Najmłodzszym laureatem był zięć Marii Curie-Skłodowskiej, Frédéric Joliot, który w momencie otrzymania nagrody miał 35 lat. Chemicznego Nobla otrzymały również sama Maria Curie (1911) i jej córka, Irène Joliot-Curie (razem z mężem, w 1935). Nobel w dziedzinie chemii nie został przyznany w latach 1916, 1917, 1919, 1924, 1933, 1940, 1941 i 1942.

ew, sm