Logo Polskiego Radia
IAR
Agnieszka Kamińska 01.08.2011

67. rocznica wybuchu powstania warszawskiego

Straty były olbrzymie. Podkreśla się jednak, że dzięki powstaniu Polacy udowodnili światu, że naród żyje i walczy o wolność.
Uroczysty apel poległych odbył się przed pomnikiem Powstania Warszawskiego, 31 bm. w przeddzień 67. rocznicy wybuchu powstaniaUroczysty apel poległych odbył się przed pomnikiem Powstania Warszawskiego, 31 bm. w przeddzień 67. rocznicy wybuchu powstaniafot. PAP/Grzegorz Jakubowski

Powstanie to najdłużej trwający zryw mieszkańców wielkiego miasta w okupowanej podczas drugiej wojny światowej, Europie. Akt kapitulacji dowództwo powstania podpisało po 63. dniach walk, 2 października 1944 roku. Straty wśród powstańców ocenia się na 18 tysięcy zabitych i zaginionych oraz 25 tysięcy rannych.

Zginęło też od 150. do 200. tysięcy cywilów, głównie wymordowanych przez hitlerowców. Niemcy stracili w walkach 10 tysięcy żołnierzy, 6 tysięcy zaginęło, 9 tysięcy zostało rannych. W Warszawie blisko jedna czwarta budynków na terenach objętych walkami została zniszczona, a kolejne Niemcy systematycznie burzyli już po upadku powstania warszawskiego. Szacuje się, że w czasie powstania oraz w wyniku planowanych akcji okupanta już po zakończeniu zrywu, zostało zniszczonych ponad 70 procent majątku stolicy. Skutkami powstania było z jednej strony wiele ofiar wśród walczących oraz cywilów, a także ogromne zniszczenia.

Historycy o powstaniu

Wśród historyków trwa spór o sens polityczny i dziedzictwo powstania warszawskiego. Ostateczne skutki walk, mimo niewątpliwej ofiarności powstańców i ludności cywilnej, nadal wywołują polemiki dotyczące zasadności rozpoczęcia powstania. Jest wiele głosów, że podjęcie walk miało złe skutki, ale takie same miałoby ich zaniechanie.

Część historyków zwraca uwagę, że jeśli dowódcy Armii Krajowej nie ogłosiliby powstania, wówczas pojedyncze oddziały AK samorzutnie rozpoczęłyby walkę, której wyniki byłyby równie tragiczne. Istniało także prawdopodobieństwo, że różne organizacje komunistyczne, jak np. Armia Ludowa, ogłosiłyby powstanie, a następnie oskarżyły Armię Krajową o bezczynność w decydującej chwili.

Historycy zwracają też uwagę, że powstanie mogło uratować Polskę od wcielenia w granice Związku Radzieckiego, jako kolejnej socjalistycznej republiki radzieckiej.

Przypomina się przy tej okazji, że powstanie w intencjach jego organizatorów, miało wzmocnić wśród aliantów i opinii światowej prawa rządu londyńskiego do objęcia władzy w Polsce oraz uniemożliwić przejęcie jej przez komunistów.

Na tydzień przed wybuchem powstania, Warszawa dowiedziała się o utworzeniu lojalnego wobec Moskwy, Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Niektórzy historycy uważają, że pamięć o powstaniu miała ogromne znaczenie w późniejszych sytuacjach kryzysowych - powstrzymała Związek Radziecki przed zbrojną interwencją w Polsce w 1956 roku oraz w latach 1980-81. 

agkm