40:57 2021_03_01 21_08_41_PR1_Historia_Zywa.mp3 Henryk Walezy i Anna Jagiellonka (Historia żywa/Jedynka)
Zygmunt II August i Jan Kochanowski - biografie "złotego wieku"
Henryk Walezy został królem Polski i Litwy w wolnej elekcji w 1573 roku, po śmierci Zygmunta II Augusta. Jak to się stało, że ten przybysz z dalekiego kraju pokonał w wyścigu do tronu arcyksięcia Ernesta Habsburga?
Podwójna elekcja
Na Wawelu przebywał niespełna pół roku, najkrócej ze wszystkich naszych władców. Zbiegł potajemnie nocą do Francji, aby zostać królem we własnym kraju. Ciekawe, dlaczego cesarz Maksymilian pomógł mu przedostać się z Wiednia do Paryża? Szybko się okazało, że Walezy chciał silnej władzy i nie planował dotrzymać zobowiązań, które złożył, wstępując na tron.
Czytaj :
A obiecał tolerancję religijną, przestrzeganie głównych zasad ustroju Rzeczypospolitej zapisanych w artykułach henrykowskich, czy osobistych przyrzeczeń, zwanych pacta conventa o przymierzu z Francją i pomocy wojskowej w wojnie z Moskwą, utworzeniu floty na Bałtyku.
Nie poślubił też Anny Jagiellonki, która okrzyknięta królową Polski została żoną wojewody siedmiogrodzkiego Stefana Batorego wybranego w nowej wolnej elekcji na króla Polski w grudniu 1575 roku. To była podwójna elekcja, w której oprócz węgierskiego możnego uczestniczył także sam cesarz Maksymilian ogłoszony bezskutecznie królem, ale przez zwolenników Habsburgów.
- Anna Jagiellonka była ostatnim żywym ogniwem łączącym piękne tradycje jagiellońskie z rzeczywistością polityczną po śmierci "ostatniego, który nosił kołpak Witoldowy", jak to Adam Mickiewicz w "Panu Tadeuszu" Zygmunta Augusta określił - mówi w "Historii żywej" prof. Andrzej Nowak.
Odegrała ona ważną rolę w elekcji kończącej bezkrólewie po Walezym. Po śmierci męża w 1586 roku, mając lat 63, zrzekła się tronu na rzecz Zygmunta III Wazy, syna siostry Katarzyny królowej Szwecji i do swojej śmierci w 1596 roku nie odgrywała żadnej roli politycznej.
***
Tytuł audycji: Historia żywa
Prowadzi: Dorota Truszczak
Gość: prof. Andrzej Nowak (historyk, publicysta, nauczyciel akademicki, sowietolog, autor "Dziejów Polski")
Data emisji: 1.03.2021
Godzina emisji: 21.08
ag/kh