Różnica pomiędzy strażnikiem a strażakiem, to skutek pewnych zmian znaczeniowych, bo w istocie wyrazy strażnik, strażak, a także stróż są bardzo blisko spokrewnione (wszystkie pochodzą od słowa straż).
Słowniki notują, że straż to "strzeżenie kogoś lub czegoś przed niebezpieczeństwem, zniszczeniem, kradzieżą, zaginięciem itp.; także: pilnowanie kogoś, żeby nie uciekł; dozór, służba wartownicza"
Dawniej jednak to słowo znaczyło co innego: straż - obowiązek czuwania i ruszania na pomoc.
- A zatem i strażnik, i strażak, i stróż to pierwotnie ten, kto czuwał i w razie konieczności ruszał na pomoc, może tylko w nieco odmiennych okolicznościach - wyjaśnia Agata Hącia, językoznawca.
Widzimy, że dziś znaczenia tych wyrazów są zgoła inne:
strażnik to ten, kto czegoś pilnuje; wartownik (np. strażnik graniczny);
strażak to ten, kto gasi pożar, członek straży pożarnej;
stróż to ten, kto strzeże, pilnuje czegoś (por. nocny stróż, stróż w fabryce).
Ciekawy jest proces zmian znaczenia tych wyrazów. Dawniejsze i współczesne znaczenie strażnika i stróża jest jakoś wyczuwalne. Największe zmiany zaszły w znaczeniu słowa strażak. Łatwo je jednak objaśnić.
- Otóż członek straży ogniowej to był człowiek, który stał w strażnicy i obserwował okolicę. Jeśli zauważył pożar, to wtedy zwoływał inne osoby i ruszano na ratunek. A zatem dawniej strażaka kojarzono przede wszystkim z pełnieniem straży, staniem na straży i obserwacją niż z samą akcją ratunkową, jak to się dzieje obecnie - tłumaczy Agata Hącia.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej, a także poznać różnice pomiędzy słowami dziecinny i dziecięcy, posłuchaj fragmentu audycji "W cztery oczy".