Niemal połowa partenońskiego fryzu o długości 70 metrów, kilkanaście metop, 17 figur z tympanonów i jedna z kariatyd - to wszystko od 200 lat znajduje się w zbiorach British Museum w Londynie.
Do 1830 roku Grecja była pod okupacją turecką i jako państwo nie istniała, a Turcja nie ceniła zabytków greckich. Lord Elgin dostał więc zgodę na wywóz marmurów. Od 1801 do 1812 zaczęło się pozyskiwanie dekoracji Partenonu, które w zamierzeniach lorda miały się stać ozdobą jego posiadłości w Wielkiej Brytanii.
- Przez ponad 11 lat rzesze robotników za pomocą kilofów i dynamitu odrywali płaskorzeźby od ścian świątyni - mówi profesor Zbigniew Kobyliński. W sumie wywieziono około 200 skrzyń z marmurami. Jednak koszty prac były tak ogromne, że lord popadł w długi i w 1816 roku zabytki sprzedał brytyjskiemu rządowi, a ten przekazał je do British Museum.
Pierwszym krytykiem postępowania Elgina był lord George Byron. Romantyczny poeta już rok po przywiezieniu na Wyspy zabytków nazwał ich pozyskanie barbarzyństwem.
Niemal tuż po odzyskaniu niepodległości, bo od 1833 roku Grecy próbują odzyskać swe płaskorzeźby. Na razie bez skutku. Kilka lat temu w odzyskaniu tego greckiego dziedzictwa starała się pomóc Amal Clooney - znana prawniczka, prywatnie żona słynnego hollywoodzkiego aktora. Bez powodzenia. British Museum twierdzi, że uratowało zabytki, bo na wolnym powietrzu by zniszczały. Ale to raczej dyskusyjny pogląd.
Czy toczące się obecnie negocjacje w sprawie wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej mogą być przełomem w tej sprawie? Profesor Kobyliński jest pesymistą, jeśli chodzi o powrót greckich zabytków tam, gdzie były pierwotnie umieszczone.
***
Tytuł audycji: Eureka
Prowadziła: Katarzyna Kobylecka
Gość: prof. Zbigniew Kobyliński (Instytut Archeologii UKSW w Warszawie, specjalista od ochrony dziedzictwa kulturowego)
Data emisji: 27.03.2020 r.
Godzina emisji: 19.09
ag