75 lat temu, 2 września 1945 roku, powstało Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, antykomunistyczna organizacja działająca w konspiracji. Została powołana w miejsce Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, rozwiązanej w sierpniu 1945 roku.
75. rocznica powstania Zrzeszenia WiN. Historyk: walka o duszę narodu polskiego
Na jej czele stanął pułkownik Jan Rzepecki. WiN, utworzony na bazie kadr i struktur Armii Krajowej, miał być obywatelską organizacją oporu społecznego, konspiracyjnym uzupełnieniem istniejącej jeszcze wówczas legalnej opozycji. Członkowie WiN walczyli zbrojnie, choć - w założeniu - tworzyli organizację polityczną i wywiadowczą, a nie wojskową.
24:59 _PR24_AAC 2020_09_02-14-33-25.mp3 02.09.2020 Krzysztof Jabłonka (Polskie Radio 24 / Temat dnia)
Jak podkreślał Krzysztof Jabłonka, Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość miało znaczące zasługi dla podtrzymania myśli niepodległościowej. - To samo działo się po Powstaniu Styczniowym, gdy zostaje rozwiązany ostatni rząd narodowy, obowiązki powołania tego rządu spadają na każdego, kto się czuje Polakiem. Był taki, który poczuł się Polakiem i wskrzesił rząd narodowy w 1914 r. W ten sposób oznajmił światu nieustanne trwanie niepodległych Polaków. Po rozwiązaniu WiN, rozstrzelaniu ostatnich, wydawało się, że noc nie będzie miała końca, tymczasem przyszedł przedświt, rozleciał się stalinizm, padały kolejne żelazne kurtyny - mówił historyk.
75. rocznica powołania WiN. Uroczysty Apel Pamięci na pl. Piłsudskiego
"Zwycięstwo idei, za którą się umiera"
- Bardzo pięknie się stało ze słowem "wyklęty", które było pejoratywem. Tak mówiono do tych ludzi, niekiedy przed śmiercią, że zostaną wyklęci, zapomniani. To w filmie słyszeliśmy jak gen. Fieldorf mówi do swoich oprawców "ojczyzna się o mnie upomni", cynicznie odpowiedź ubeka brzmiała "nieprędko". Ale w końcu tak się stało. To zwycięstwo idei, za którą się umiera - mówił w Polski Radiu 24 Krzysztof Jabłonka, historyk.
Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość domagało się opuszczenia Polski przez wojska radzieckie i NKWD oraz zaprzestania prześladowań politycznych i utworzenia apolitycznej armii. Żądało też niezależnej polskiej polityki zagranicznej, a także rewizji granicy wschodniej.
W szczytowym okresie działania, w latach 1945-1946, WiN skupiał od 20 do 25 tysięcy osób. Zrzeszenie działało do 1952 roku, kiedy to zostało rozpracowane i zniszczone przez Urząd Bezpieczeństwa.
Więcej w zapisie audycji, zapraszamy do jej wysłuchania.
***
Audycja: Temat dnia / Gość PR24
Prowadzący: Antoni Trzmiel
Gość: Krzysztof Jabłonka
Data emisji: 02.09.2020
Godzina emisja: 14.33
PR24/ka