Terroryści
Na początku lat 20. Aleksander I Karadziordziewic został monarchą Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Życie polityczne młodego państwa od samego początku zdominował konflikt między dążącymi do dominacji narodami.
W zaistniałej, groźnej dla istnienia kraju sytuacji, Aleksander I w 1928 roku zawiesił konstytucję i zdecydował się na rządy osobiste. Wprowadzenie dyktatury królewskiej w miejsce rządów parlamentarno-monarchicznych nie tyle osłabiło, co wzmogło nastroje opozycyjne.
- Prześladowania władz w Belgradzie, likwidujące w praktyce możliwości legalnego działania i oporu były pożywką dla działalności różnych ekstremistów - mówił prof. Michał Zacharias w audycji historycznej Andrzeja Sowy z 1999 roku. - Byli oni skupieni w szeregach Wewnętrznej Macedońskiej Rewolucyjnej Organizacji i chorwackiej organizacji terrorystycznej Ustasza.
Ustasze – Chorwacki Ruch Rewolucyjny, powstał 7 stycznia 1929 we Włoszech. Od początku był wspierany przez te koła i ugrupowania zagraniczne, które dążyły do rozbicia Jugosławii. Znajdowały się one przede wszystkim we Włoszech, Austrii i na Węgrzech. Organizacja była zorientowana na katolicyzm i faszyzm. Jej przywódcy twierdzili, że Chorwaci wywodzą się od germańskich Gotów, uznali, że najskuteczniejszą metodą działania będzie terror.
Nz: Ante Pavelić - założyciel Ustaszy i szef Niepodległego Państwa Chorwackiego. Fot. Wikimedia Commons.
Do organizacji rekrutowano głównie, zbiegłą z Jugosławii, chorwacką młodzież. Członkowie ruchu szkolili się w różnych akcjach terrorystycznych na terenie Włoch i Węgier.
- Akcje te miały rozbić Jugosławię i stworzyć warunki do powstania niepodległego państwa chorwackiego. Najbardziej spektakularną akcją terrorystów spod znaku Ustaszy był zamach w Marsylii, przeprowadzony 9 października 1934 – komentował prof. Zacharias.
Był to udany zamach na życie Aleksandra I. Zamach w Marsylii zachwiał monarchią, ale nie zlikwidował dyktatury w Jugosławii. Następcą zmarłego króla został jego jedenastoletni syn, Piotr Karadziordzewic, sprawujący władzę poprzez regentów.
Niepodległe Państwo Chorwackie
Po ataku Państw Osi na Jugosławię w kwietniu 1941 roku, Chorwacja znalazła się pod wpływem III Rzeszy i Włoch. Na czele marionetkowego Niepodległego Państwa Chorwackiego, które zostało uznane tylko przez niemieckich nazistów i włoskich faszystów, stanął Ante Pavelić. Jego celem była budowa etnicznie czystej Chorwacji. W okresie sprawowania rządów przez ekipę Pavelićia, do 1945 roku, prześladowaniom poddano setki tysięcy Serbów, Żydów i Romów. Większość zginęła w obozach.
Sytuacja w Jugosławii w latach trzydziestych, powstanie Ustaszy - posłuchaj wypowiedzi prof. Michała Zachariasa, specjalisty od tematyki bałkańskiej XX wieku.
mjm