4 lipca 1943 roku o godzinie 23:07, 16 sekund po starcie z lotniska na Gibraltarze, samolot C- 87 Liberator wodował na morzu i wkrótce zatonął. W katastrofie poza Sikorskim zginęła jego córka Zofia Leśniowska, gen. Tadeusz Klimecki (szef Sztabu Wodza Naczelnego), adiutanci Sikorskiego - Adam Kułakowski i Józef Ponikiewski, płk Andrzej Marecki (szef III Oddziału Operacyjnego Sztabu Naczelnego Wodza) oraz czterech brytyjskich oficerów sztabowych. Ocalał tylko czeski pilot, Eduard Prchal.
Tajemnicze okoliczności katastrofy gibraltarskiej do dziś pozostają zagadką.
Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny
Najsmutniejsza misja ORP "Orkan"
Trumnę z ciałem Sikorskiego przewieziono na pokładzie ORP "Orkan". Niszczyciel ruszył 8 lipca z Gibraltaru. Ciało Naczelnego Wodza zostało przewiezione w Portsmouth w Wielkiej Brytanii.
27:41 Orkan - świadek ostatniej drogi Sikorskiego.mp3 - Otrzymaliśmy zadanie przewiezienia ciał ofiar katastrofy gibraltarskiej. Nastrój był ponury – mówił kpt. Witold Poray-Wojciechowski z ORP "Orkan". (RWE, 18.02.1970)
- Nastrój był ponury. Na twarzach nie było uśmiechów, nie słychać było dosadnych określeń marynarskich. Nic nie było takie, jak zawsze. Tylko wszyscy, którzy mogli, zbierali się wokół radiostacji, by słuchać nowych informacji o katastrofie – wspominał kpt. Witold Poray-Wojciechowski, marynarz na ORP "Orkan".
Bitwa warszawska - zobacz serwis specjalny
Transport ciała na pokładzie okrętu był wydarzeniem niezwykłym także ze względu na marynarski przesąd – przewożenie trumny odczytywano jako zły omen, zmarłych należało oddawać falom. Dlatego kapitan "Orkana", Stanisław Hryniewiecki, nie zgodził się na zabranie trumien z ciałami pozostałych ofiar katastrofy.
Pogrzeb w Newark
Uroczystości żałobne odbyły się w Katedrze Westminsterskiej w Londynie. Następnie trumnę przewieziono do transportował konwój złożony z czterech samochodów. W pierwszym znajdowała się eskorta złożona z lotników, w drugim wieziono trumnę, trzeci był pełen wieńców. Ciało Naczelnego Wodza spoczęło wśród jego poległych podkomendnych na cmentarzu polskich lotników w Newark.
10:57 pogrzeb sikorski.mp3 Relacja kpt. Ludwika Łubińskiego jedynego polskiego świadka wypadku w Gibraltarze. Fragment przemówienia prezydenta Władysława Raczkiewicza i premiera Stanisława Mikołajczyka na pogrzebie generała Sikorskiego na cmentarzu lotników polskich w Newark. (Archiwum RWE)
Nad trumną przemawia premier Stanisław Mikołajczyk. Widoczni m.in.: Stanisław Grabski - przewodniczący Rady Narodowej, premier Stanisław Mikołajczyk, minister Karol Popiel, Helena Sikorska (w żałobnym welonie), ppłk. Jerzy Borkowski, gen. Kazimierz Sosnkowski, gen. Józef Haller.
- Dzisiaj w szeregu tych, co umierając w walce o wolność prowadzą nas do nowego żywota, stanął śp. Władysław Sikorski. Imieniem Rzeczpospolitej oddaję cześć jego zasługom dla Ojczyzny - powiedział podczas ceremonii pogrzebowej prezydent RP Władysław Raczkiewicz.
Głos zabrał też następca Sikorskiego na stanowisku premiera RP, Stanisław Mikołajczyk.
- Spoczywaj w pokoju generale. Niech ci towarzyszy sen o wolności i wielkości Polski, do której, gdy ciebie nie stało, oby Bóg wszechmocny nam ją doprowadzić pozwolił - mówił łamiącym się głosem Mikołajczyk.
bm