22 listopada 1920 roku Józef Piłsudski przybył do Lwowa, aby za płomienny patriotyzm i bezprzykładną waleczność wykazaną w listopadzie 1918 roku, uhonorować to bohaterskie miasto najwyższym polskim odznaczeniem wojennym - Krzyżem Virtuti Militari.
" Virtuti Militari – najważniejsze polskie odznaczenie wojskowe "
Uroczystość ta odbyła się na placu Mariackim u stóp pomnika Adama Mickiewicza. Marszałek udekorował tarczę herbową miasta w drugą rocznicę objęcia Lwowa przez władze polskie (22 listopada 1918).
05:35 krajobrazy serdeczne___pr iii 126246.mp3 Krajobrazy serdeczne - gawęda Witolda Szolgini o długotrwałych i bardzo serdecznych więzach Józefa Piłsudskiego ze Lwowem. (PR, 1994)
Konflikt o ziemie ojczyste
Walki polsko-ukraińskie o miasto wybuchły 1 listopada 1918 roku. Zaskakująca akcja wymierzona była przeciwko Polakom, czyli zdecydowanej większości mieszkańców Lwowa. Ukraińcy, stanowiący wówczas znikomą mniejszość w mieście nad Pełtwią, występowali z roszczeniami do terytorium Galicji od Zbrucza aż do Sanu. W ich przekonaniu Lwów był ukraińskim miastem, a Polacy powinni odejść za San.
32:44 Wspomnienia uczestników walk o Lwów.mp3 Wspomnienia świadków i uczestników walk o Lwów w listopadzie 1918 roku - płk Mieczysław Lisiewicz, dr Stanisław Ostrowski, gen Roman Odzieżyński, dr Zdzisław Stahl. (Archiwum PR)
22:12 50 lecie obrony lwowa.mp3 50-lecie obrony Lwowa. Archiwalna audycja Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. (2.11.1968)
W odpowiedzi członkowie polskich organizacji konspiracyjnych (m.in. POW i PKW) organizowali się w oddziały, do których spontanicznie przyłączali się studenci, młodzi harcerze, gimnazjaliści i najmłodsi uczniowie, czyli słynne Orlęta Lwowskie. Wielka zasługa w utrzymaniu Galicji i Lwowa w granicach II RP przypadła zwłaszcza małoletnim obrońcom miasta, którzy w listopadzie 1918 roku ofiarnie i heroicznie walczyli z przeważającymi siłami ukraińskimi, dając przykład niezwykłego patriotyzmu oraz bohaterstwa.
Obrońcy Lwowa dopiero z gazet dowiedzieli się, że 11 listopada Polska odzyskała niepodległość. Tymczasem w walkach przełom nastąpił dopiero sześć dni później, kiedy obrońcom udało się odeprzeć jeden z największych ataków Ukraińców. Ostateczna bitwa o miasto rozegrała się 21 listopada. Po ciężkich walkach, 22 listopada, cały Lwów był już w polskich rękach.
Kliknij w obrazek i dowiedz się więcej o wojnie polsko-bolszewickiej:
"Zawsze wierni"
- Tych kilkadziesiąt dni walki uczyniły ze Lwowa dzielnego żołnierza, dlatego ja, jako Naczelny Wódz, który ma za zadanie odznaczać najdzielniejszych wśród dzielnych, najwaleczniejszych wśród walecznych z całą sumiennością, a zarazem z uczuciem szczęścia rozstrzygnąłem, że mogę dać zbiorowemu żołnierzowi, miastu waszemu, najwyższą odznakę wojskową. Jako najstarszy kawaler orderu Virtuti Militari wznoszę toast – miasto Lwów, kawaler orderu Virtuti Militari niech żyje! - przemawiał 22 listopada 1920 roku Józef Piłsudski.
Virtuti Militari jest najstarszym orderem wojskowym przyznawanym na świecie do chwili obecnej. Pomysł ustanowienia odznaczenia za zasługi wojenne zrodził się w trakcie trwającej od 18 maja 1792 roku wojny polsko-rosyjskiej. Inicjatorem był król Stanisław August.
Lwów, aż do drugiej wojny światowej, pozostawał jedynym polskim miastem odznaczonym orderem Virtuti Militari. Następnym stała się – za swą niezłomność i bohaterstwo w walkach – Warszawa. Orderem Wojennym odznaczono około 26 tysięcy osób.
mk