Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
polskieradio.pl
Izabella Mazurek 28.02.2023

Nagroda Nobla za strukturę DNA

70 lat temu, 28 lutego 1953 roku, Amerykanin James Watson i Brytyjczyk Francis Crick ogłosili, że na podstawie rentgenogramów odkryli strukturę DNA.

Odkrywców pracujących nad tym zagadnieniem było jeszcze dwóch i wszyscy otrzymałi za to słynną Nagrodę Nobla w 1962 roku. Był to Maurice Wilkins, który wspólnie z Rosalind Franklin dokonali serii zdjęć rentgenowskich służących do dalszych badań strukturalnych. Traf chciał, że Rosalind Franklin zmarła na raka w 1958 roku i nie doczekała tak zaszczytnego honoru. Jednak jak to bywa w tego typu odkryciach, nie można mówić jedynie o tych nazwiskach.

DNA zostało odkryte znacznie wcześniej, bo już w XIX wieku przez Fryderyka Mieschera i było to w roku 1869. Niestety musiał minąć prawie cały wiek, by świat nauki mógł poznać strukturę kwasu deoksyrybonukleinowego, bo tak dokładnie znaczy skrót DNA. Prawdą jest też, że w wielostopniowych badaniach, z wykorzystaniem całych grup badawczych, prym wiedli wspomniani wcześniej Amerykanin i Brytyjczyk. Natomiast jednym z centrów badawczych było znane laboratorium medyczne w Cambridge -Medical Reserch Council Unity w Cavendish Laboratory w Cambridge. Wilkins i Franklin pracowali wtedy również w King’s College London.

Co ciekawe, obaj naukowcy byli dość młodzi w chwili przełomowego odkrycia - Crick miał 37 lat, a Watson zaledwie 25 lat. Rosalind Franklin miała zaledwie 33 lata, a Wilkins też 37 lat. Wszyscy wiedli prym w swoich grupach badawczych i ich zapał całkowicie się opłacił. Badania tej grupy szły znacznie dalej, bo dotyczyły prób zsekwencjonowania całego genomu człowieka. W tej dziedzinie dalszych badań prym wiódł już dość samodzielnie Watson.

Dla nas, laików, dodatkową ciekawostką może być również fakt, że badania te przyczyniły się w znacznym stopniu również do określania profilu człowieka pod kątem unikatowego kodu genetycznego, co oczywiście jest teraz tak powszechnie wykorzystywane w kryminalistyce czy w potwierdzaniu stopnia pokrewieństwa. Jednak odkrycie zasad kodu genetycznego nastąpiło dopiero w 1961 roku przez grupę badaczy wśród których byli Robert William Holley, Har Gobind Khorana i Marshall Nirenberg. To oni stają za opracowaniem reguły, według której informacja genetyczna, zawarta w sekwencji nukleotydów kwasu nukleinowego, w komórkach wszystkich organizmów może ulegać "tłumaczeniu" na kolejność aminokwasów w ich białkach w procesie biosyntezy białek.

Porównywanie DNA przy użyciu polimorfizmu długości fragmentów restrykcyjnych jest właśnie najpowszechniej obecnie stosowaną metodą wykrywania zgodności osobowe w kryminalistyce czy w badaniach porównawczych na tzw. ojcostwo. Pierwszy raz z "kryminalnym" wykorzystaniem tej metody badawczej mieliśmy w Wielkiej Brytanii w 1986 roku, a podejrzany został wtedy uniewinniony przez brytyjską policję. Rok później badania w innej sprawie, też w Wielkiej Brytanii i winny został skazany właśnie na podstawie dowodu w postaci DNA.

PP