Historia Białorusi. Część 6: Litbieł

Na początku 1919 roku powstała Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka. Już 27 lutego wspólnie z analogiczną Litewską Republiką Radziecką weszła w skład tzw. Litbiełu, czyli Litewsko-Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej ze stolicą w Wilnie.

– Można podejrzewać, że od początku intencją bolszewików było utworzenie Litbiełu. Dopiero proklamacja niepodległości Litwy i Białorusi zmusiła ich do stworzenia najpierw narodowych republik, a następnie połączenia ich w jeden kraj – mówił prof. Oleg Łatyszonek w audycji Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Białoruś".

Historia Białorusi. Część 5: Proklamacja niepodległości Białoruskiej Republiki Ludowej

Komuniści wcielają w życie program krajowców

Powołanie Litbiełu było skierowane przeciwko niepodległościowym aspiracjom zamieszkujących go narodów. Nie miało to jednak oznaczać – przynajmniej w założeniach – prześladowania poszczególnych grup etnicznych, które miały zagwarantowany szereg swobód, w tym do nauczania we własnych językach na wszystkich szczeblach szkolnictwa.

– Litbieł odwoływał się, jeżeli odejmiemy od niej komunistyczną narrację, do idei krajowej, popularnej w Wilnie przed wybuchem I wojny światowej. Polegała na uznaniu wszystkich narodów zamieszkujących ziemie dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego za tubylcze i równouprawnione – powiedział prof. Oleg Łatyszonek.

Przejęcie przez bolszewików spuścizny środowiska krajowców można uznać za wyjątkowy chichot historii zważywszy na to, że tworzyli go w większości ziemianie polskiego pochodzenia. Co więcej, jednym z najbardziej prominentnych działaczy krajowych był Raman Skirmunt, który zasiadał w rządzie zniszczonej przez bolszewików Białoruskiej Republiki Ludowej.

Polscy bolszewicy

Bolszewicy, idąc dalej za postulatami krajowców, rozciągali granice Litewsko-Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej na obszar Wielkiego Księstwa Litewskiego, w tym na Podlasie i Suwalszczyznę. W rzeczywistości jednak Litbieł sprawował faktyczną kontrolę nad obszarem rozciągającym się od Wilna do Mińska.

Przeciwko istnieniu Litbiełu żywo zaprotestował rząd Polski, który widział w nim niebezpieczeństwo dla świeżo odzyskanej niepodległości. Szczególne zagrożenie dostrzegano w obecności Polaków w rządzie komunistycznego państwa.

Podział narodowości w Litewsko-Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej był objawiał się także w sposobie zorganizowania armii. Istniały osobne jednostki litewskie, białoruskie i polskie, które w przyszłości miały być zalążkiem polskojęzycznej Armii Czerwonej.

Piłsudski nadciąga

Litbiełu, pomimo szczytnych deklaracji, nie ominął tradycyjny bolszewicki terror klasowy. Został on zakończony dopiero wraz z upadkiem komunistycznego państwa w wyniku ofensywy Wojska Polskiego, przeprowadzonej w kwietniu 1919 roku.

16 kwietnia 1919 roku Polacy zajęli Wilno, w którym dotąd rezydowały władze Litbiełu.  Wkrótce Naczelnik Państwa Józef Piłsudski wydał odezwę "Do mieszkańców byłego Wielkiego Ksiestwa Litewskiego", w której proponował prawdziwe odrodzenie idei krajowej.

***

Polskie Radio - Serwisy specjalne dla Białorusi

Zarząd Polskiego Radia podjął decyzję o pilnym zmodyfikowaniu obowiązującej ramówki i wprowadzeniu na antenie Programu 1 Polskiego Radia specjalnych serwisów informacyjnych w języku białoruskim, które będą poświęcone obecnej sytuacji w tym kraju. Dzięki należącym do PR S.A. nadajnikom Radiowego Centrum Nadawczego w Solcu Kujawskim, Program 1 jest dostępny z "powietrza" na falach długich o częstotliwości 225 kHz na terenie prawie całej Europy i pokrywa zasięgiem całe terytorium Białorusi.

Specjalne serwisy informacyjne przygotowywane przez Sekcję Białoruską redakcji Polskiego Radia dla Zagranicy są emitowane 3 razy dziennie: rano po godzinie 6.30, w magazynie "W samo południe" po godzinie 12.00 oraz wieczorem po godzinie 22.00 w magazynie "Polska i Świat".

sa