Jeżeli osoby te przeniosą działalność do innego państwa członkowskiego, to przy spełnieniu warunków określonych w przepisach prawa wspólnotowego ‒ mogą nadal podlegać polskim przepisom i opłacać składki w Polsce.
‒ Aby osoba, która chce czasowo przenieść swoją działalność za granicę, mogła nadal podlegać polskim przepisom w zakresie zabezpieczenia społecznego, musi zostać spełnionych szereg warunków. Przede wszystkim musi ona prowadzić działalność w Polsce od pewnego czasu. Przepisy stanowią, że powinny to być co najmniej 2 miesiące, zanim zamierzałaby skorzystać z przepisów o przeniesieniu działalności za granicę - wyjaśnia Krzysztof Delert-Urban z Departamentu Ubezpieczeń i Składek Centrali ZUS.
Zgodnie z zasadą ogólną osoby, do których stosuje się Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 883/2004, podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Osoba wykonująca w państwie członkowskim pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego (art. 11 ust. 3 a). Jest to tzw. zasada miejsca wykonywania pracy (lex loci laboris). Nie ma znaczenia natomiast miejsce zamieszkania lub to, gdzie zarejestrowana jest działalność.
Warunki formalne przeniesienia działalności
Z takiej możliwości pracy poza Polską chce w tym roku skorzystać jeden ze słuchaczy i stąd jego pytanie.
‒ Chciałbym przenieść swoją działalność za granicę, planuję pojechać do Niemiec, ale składki na ubezpieczenie chciałbym opłacać w kraju. Jakie warunki muszę spełnić, aby nadal podlegać polskim przepisom z zakresu zabezpieczenia społecznego?
Ważne jest to, żeby działalność prowadzona za granicą była ograniczono w czasie ‒ tłumaczy Krzysztof Delert-Urban z ZUS.
‒ Czyli, jak stanowią przepisy, nie wykraczała poza okres 24 miesięcy. Ponadto, takim ważnym warunkiem jest to, aby osoba która wykonuje tę działalność czasowo za granicą mogła w każdym czasie, kiedy przebywa za granicą, i kiedy wróci ‒ podjąć tę działalność w Polsce. Czyli żeby utrzymana była infrastruktura, która jest niezbędna do podjęcia takiej działalności, po zakończeniu tego tzw. samodelegowania za granicę.
ZUS oceniając to, czy prowadzący działalność może podlegać polskiemu ustawodawstwu uwzględnia następujące kryteria:
- korzystanie z powierzchni biurowej,
- opłacanie podatków,
- posiadanie legitymacji zawodowej i numeru identyfikacyjnego VAT,
- przynależność do izb handlowych lub organizacji zawodowych.
Jaką działalność można prowadzić za granicą?
Natomiast działalność przedsiębiorcy za granicą musi mieć charakter podobny do tej, która jest wykonywana w Polsce.
‒ Jest przyjęte, że praca podobna oznacza pracę, która jest wykonywana w tym samym sektorze działalności. Osoba, która w Polsce pracuje w branży budowlanej, np. wykonuje posadzki podłogowe, a za granicą będzie wstawiać okna lub malować ściany, to wówczas można uznać, że działalność która będzie wykonywała za granicą będzie miała charakter podobny, czyli ten warunek będzie spełniony ‒ podkreśla ekspert ZUS.
Nie ma przy tym znaczenia, w jaki sposób ten rodzaj działalności jest klasyfikowany w państwie, w którym działalność będzie prowadzona, tj. czy jest określony jako praca najemna czy jako działalność prowadzona na własny rachunek.
W celu ustalenia, czy praca która ma być wykonywana jest „podobna”, należy wcześniej ‒ przed wyjazdem do wykonywania pracy za granicą ‒ określić pracę, którą dana osoba udaje się wykonać. Osoba prowadząca działalność na własny rachunek powinna być w stanie odpowiednio to udokumentować, na przykład przez okazanie umowy odnoszącej się do pracy, która ma być wykonywana za granicą.
Obowiązkowy formularz A1
Jeśli chcemy pozostać ubezpieczeni w systemie swojego kraju pochodzenia, to będziemy potrzebowali formularza A1. Potwierdza on, że przedsiębiorca nadal jest objęty polskim systemem ubezpieczenia. Formularze są wydawane na wniosek zainteresowanych. Słuchacz ma jeszcze jedno, ważne pytanie.
‒ Wiem, że ZUS może nie wystawić zaświadczenia o podleganiu polskiemu ustawodawstwu. Co powinienem zrobić w takiej sytuacji?
Jeżeli przedsiębiorca nie spełni określonych warunków, wówczas ZUS wyda decyzję odmowną.
‒ Oddział ZUS nie wyda wtedy zaświadczenia A1, które jest dokumentem potwierdzającym, że do tej osoby maja zastosowanie polskie przepisy. W takiej sytuacji, zgodnie z zasadą ogólną, wynikającą z przepisów o koordynacji, osoba taka powinna podlegać ubezpieczeniom w państwie, w którym czasowo wykonuje swoją pracę. Czyli w praktyce powinna wyrejestrować się z ubezpieczenia w Polsce, i zarejestrować się do systemu tego państwa, w którym ta praca jest czasowo wykonywana ‒ wyjaśnia Krzysztof Delert-Urban z ZUS.
Justyna Golonko, mb
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r.
Audycja zrealizowana przy współpracy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.