ZUS wypłaca zasiłki chorobowe od 34. lub 15. dnia zwolnienia lekarskiego. Wcześniej pracownik otrzymuje wynagrodzenie za czas choroby od pracodawcy. Są jednak wyjątki.
‒ Od pierwszego dnia zasiłek chorobowy przysługuje absolwentom szkół, lub szkół wyższych, jeżeli zgłosili się do ubezpieczenia w ciągu 90 dni od otrzymania dyplomu szkoły wyższej, albo od ukończenia szkoły. Zasiłek przysługuje też osobom, które mają za sobą 10 lat ubezpieczenia chorobowego ‒ tłumaczy Katarzyna Turant z Departamentu Zasiłków Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Zasiłek dopiero po okresie wyczekiwania
ZUS od samego początku choroby wypłaca zasiłek także osobom, które prowadzą działalność gospodarczą lub są zatrudnione w firmach liczących mniej niż 20 pracowników. Prawo do zasiłku nabywa się jednak nie od razu.
‒ Zasiłek chorobowy przysługuje po okresie wyczekiwania. Dla pracowników czyli osobom podlegającym obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu ‒ po 30 dniach. Czyli muszą mieć 30 dni obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego. A dla osób prowadzących działalność, bądź które są osobami współpracującymi, czy też są zatrudnione na umowach zlecenia – po 90 dniach obowiązkowego ubezpieczenia ‒ wyjaśnia Katarzyna Turant.
Przy czym te osoby dobrowolnie zgłaszają się do ubezpieczenia chorobowego. A jeżeli się nie zgłoszą, to nie mają prawa do zasiłku chorobowego.
Jakie dokumenty i gdzie należy je złożyć?
Podstawą jest oczywiście zwolnienie lekarskie. ‒ Zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy na druku ZUS ZLA. Do tego jeszcze dla płatników, którzy zatrudniają poniżej 20 ubezpieczonych, dla osób prowadzących działalność, duchownych, współpracujących składa się zaświadczenie płatnika składek ‒ wylicza ekspertka ZUS.
Są trzy rodzaje zaświadczeń płatnika składek. Dla pracowników jest to ZUS Z-3, dla osób prowadzących działalność jest ZUS Z-3B. Dla pozostałych osób, np. zatrudnionych na umowach zlecenia, jest ZUS Z-3A.
Ważne!
Dowodem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy orzeczonej za granicą jest przetłumaczone na język polski zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza:
- zawierające nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza, opatrzone datą wystawienia i podpisem;
- określające początkową i końcową datę niezdolności do pracy.
Ile wynosi zasiłek chorobowy?
Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika.
‒ Zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Ale są wyjątki. Jest 70 proc., które przysługuje z tytułu przebywania w szpitalu lub 100 proc., gdy osoba jest w ciąży, albo z tytułu wypadku przy pracy, lub też chorób zawodowych – podkreśla Katarzyna Turant.
Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres 182 dni czyli przez ok. 6 miesięcy. Osobom, u których niezdolność do pracy wystąpiła w czasie ciąży ‒ przysługuje okres zasiłku przez 270 dni.
Ważne!
Jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest wypadek przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy albo choroba zawodowa lub też przypada na okres ciąży, a także jeżeli niezdolność do pracy powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów - zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru (także za okres pobytu w szpitalu).
Do wypłaty zasiłku chorobowego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru wymagane jest dodatkowo:
- zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA z wpisanym kodem "B" lub odrębne zaświadczenie lekarskie potwierdzające stan ciąży - w przypadku niezdolności do pracy przypadającej na okres ciąży,
- karta wypadku w drodze do pracy lub z pracy - w razie niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
- zaświadczenie wystawione przez lekarza na zwykłym druku - w razie niemożności wykonywania pracy wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz niezdolności do pracy wskutek poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,
- protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy - w razie niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy ubezpieczonego będącego pracownikiem,
- karta wypadku przy pracy - w razie niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy ubezpieczonego innego niż pracownik,
- decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej wydana przez inspektora sanitarnego oraz zaświadczenie lekarskie stwierdzające związek niezdolności do pracy z istniejącą chorobą zawodową - w razie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową.
100-proc. zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego
Zasiłek chorobowy obowiązuje także z ubezpieczenia wypadkowego, i wtedy jego wysokość również jest 100-procentowa.
- Może być przypadek taki, że osoba jest niezgłoszona do ubezpieczenia chorobowego, ale jest zgłoszona do ubezpieczenia wypadkowego. I w tym momencie przysługuje jej prawo do zasiłku chorobowego w przypadku wypadku przy pracy i choroby zawodowej. Jego wysokość wynosi 100 proc., a przysługuje od pierwszego dnia. Oczywiście musi być protokół, karta wypadku, inne dokumenty potwierdzające chorobę zawodową ‒ zaznacza ekspertka ZUS.
Ważne!
W razie stwierdzenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przewyższającą 6,60 zł zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego należny:
- osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym oraz
- duchownym, będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenie
‒ nie przysługuje do czasu spłaty całości zadłużenia.
Zasiłek chorobowy nie przysługuje natomiast osobom, które mają prawo do wynagrodzenia, lub też są na urlopie bezpłatnym albo wychowawczym.
Karolina Mózgowiec, mb
Podstawa prawna: Ustawa z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1268).
Na pytania Słuchaczy Jedynki dotyczące zasiłku chorobowego – odpowiadała Katarzyna Turant, ekspertka z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:
Słuchacz: Wybieram się do szpitala na 5 dni i z tego tytułu będę przebywał na zwolnieniu chorobowym. Żona założyła działalność gospodarczą w zeszłym miesiącu, a rozchorowało nam się dziecko. Czy przysługuje jej zasiłek chorobowy?
Katarzyna Turant: Jeżeli jest to pierwsza działalność z ubezpieczeniem, wówczas – żeby przysługiwał zasiłek chorobowy – musi upłynąć 90 dni okresu ubezpieczenia. Zwłaszcza w sytuacji, kiedy przerwa między zatrudnieniem a otwarciem działalności gospodarczej jest dłuższa. Na opiekę nad dzieckiem przysługuje jednak nie zasiłek chorobowy, tylko opiekuńczy – tłumaczy ekspert. Zasiłek ten można uzyskać od pierwszego dnia prowadzenia działalności.
Słuchacz: Jestem zatrudniony na umowę na najniższą krajową. Od miesiąca przebywam na zasiłku chorobowym. Jak powinien być on wyliczany?
Katarzyna Turant: Jeżeli pracownik nie przebywa w szpitalu, wówczas przysługuje mu wynagrodzenia w wysokości 80 proc. Tyle samo otrzymuje osoba, która została skierowana do sanatorium. W takiej sytuacji wynagrodzenie pomniejszane jest o 20 proc., i ta mniejsza kwota trafia na konto pracownika.
Słuchacz: Jestem w ciąży, i w następnym miesiącu planuję przejść na zasiłek chorobowy. Jak to będzie wyglądało w praktyce – kiedy będzie płacił pracodawca, a kiedy Zakład Ubezpieczeń Społecznych?
Katarzyna Turant: Jeżeli ostatniego dnia roku – czyli 31 grudnia będzie miała Pani płacone wynagrodzenie, to w takiej sytuacji – od 1 stycznia przez pierwsze 33 dni będzie miała Pani płacone wynagrodzenie przez pracodawcę. Po tym terminie przysługiwać będzie zasiłek chorobowy.
Słuchacz: Czy jeżeli w trakcie pobierania zasiłku chorobowego dostanę podwyżkę, czy zmieni to wysokość zasiłku?
Katarzyna Turant: Jeżeli przejdzie Pani na zasiłek w lutym, a w styczniu dostanie Pani podwyżkę, wówczas ta zostanie uwzględniona przy zasiłku chorobowym. Podstawę wynagrodzenia ustala się przez obliczenie średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy. Może być też tak, że oprócz podstawy, wliczane są również premie i nagrody. Jeżeli premia pomniejszana jest na czas choroby, w takiej sytuacji wliczana jest ona do zasiłku.
Oprac. Dominik Olędzki
Audycja powstała przy współpracy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.