Projekt ma mieć formę 36 kamiennych jasnych bloków formujących zwarty czworokąt. Na jednym z nich ma zostać wyryty ciemny krzyż, na innych - polskie godło oraz inskrypcje. To już drugi zwycięski projekt w tym konkursie. W zakończonym 9 marca konkursie zwyciężył projekt architektów Leszka Maksyma Czai, Izabeli Tomczak i Piotra Kuflewskiego z Warszawy. Zakładał on umieszczenie mauzoleum częściowo pod ziemią. Zwycięski projekt przypominał jednak koncepcję krematorium z 2009 r. autorstwa pracowni BIG. Firma zgłosiła organizatorom konkursu zastrzeżenia dotyczące praw autorskich, dlatego I nagroda została unieważniona, a jej autorzy wykluczeni z konkursu.
Leszek Czaja z zespołu, który pierwotnie wygrał konkurs, 13 marca odczytał oświadczenie, w którym poinformował o wycofaniu się z konkursu. - Ten projekt znaczy dla nas wiele, nie tylko dlatego, że był niezwykłym wyzwaniem architektonicznym, ale także dlatego, że była to okazja na oddanie hołdu zasłużonym Polakom, których podziwiamy - zaznaczył. Jednocześnie dodał, że mając na uwadze kontrowersje dotyczące wybranej pracy, w imieniu swoim i zespołu odniósł się do zaistniałej sytuacji.
Jak mówił Czaja, wcześniejsza współpraca z Bjarke Ingels Group (BIG) jest dla niego "powodem do dumy". - Biorąc udział w zwycięskich konkursach tego biura uznałem kultywowaną tam filozofię, która miała ogromy wpływ na moje myślenie o architekturze. Z tym większą radością, po otrzymaniu werdyktu jury, podzieliłem się nim z przyjaciółmi, z którymi miałem przyjemność pracować w Danii - dodał. Mając na uwadze szacunek dla kolegów, ich rodzin (...) z pełną odpowiedzialnością i szacunkiem składam na ręce Stowarzyszenia naszą rezygnację z udziału w konkursie - wyjaśnił Czaja.
Pod koniec marca prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich Mariusz Ścisło poinformował, że sąd konkursowy nie zdecydował się na unieważnienie konkursu, pozostawiając jego wyniki - przyznanie drugiej i trzeciej nagrody oraz dwóch wyróżnień równorzędnych i wyróżnienia honorowego - zgodnie z pierwszym rozstrzygnięciem. Jak dodał, sąd konkursowy rekomendował tych pięć prac do realizacji, zgodnie z decyzją zamawiającego, czyli Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Po przeanalizowaniu wybranych opracowań złożonych na konkurs, przeprowadzono negocjacje z zespołami autorskimi. - W efekcie tych działań i po odniesieniu się przez zespoły autorskie do zgłoszonych korekt i warunków wykonania zadania, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa podjęła decyzję o wyborze koncepcji, będącej podstawą do realizacji inwestycji, autorstwa Jana Kuki i Michała Dąbka - napisano w komunikacie przesłanym PAP.
Prace, które wówczas rekomendowano to: projekt laureatów drugiej nagrody - krakowskiej pracowni Ad Artis Emerla Wojda (w składzie Maciej Wojda i Arkadiusz Emerla we współpracy z Krzysztofem Kuczyńskim) oraz praca zdobywców nagrody trzeciej (zespół w składzie: Michał Adamczyk, Piotr Bylka, Piotr Musiałowski i Krzysztof Nowotka). Dwa równorzędne wyróżnienia przyznano dwóm zespołom w składzie: Jan Kuka i Michał Dębek oraz Tomasz Birezowski i Tomasz Burno. Skład zespołu, który otrzymał wyróżnienie honorowe, to Maciej Sidorowicz, Piotr Lange i Iwo Borkowicz.
Panteon-mauzoleum ofiar zbrodni komunistycznych zlokalizowany będzie na Kwaterze "Ł" na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Teren Łączki na Wojskowych Powązkach to miejsce, gdzie w latach 1948-1956 funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa skrycie grzebali ciała zamordowanych żołnierzy podziemia niepodległościowego. Wśród zidentyfikowanych do tej pory ofiar reżimu (pracami ekshumacyjnymi i identyfikacyjnymi kieruje IPN - PAP) są wybitni dowódcy Armii Krajowej oraz Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość".
27 września br. z udziałem najwyższych władz państwowych planowany jest uroczysty pogrzeb ekshumowanych szczątków ofiar, odsłonięcie i poświęcenie Panteonu-Mauzoleum.
PAP/fc