Wizyta Komisji w Polsce wiąże się ze zmianami składu Trybunału Konstytucyjnego i nowelizacją ustawy o TK.
W poniedziałek delegacja rozmawiała już z władzami Sądu Najwyższego, prezydium Krajowej Rady Sądownictwa, prezydiami Sejmu i Senatu; szefa delegacji przyjął prezydent Andrzej Duda. We wtorek rano odbyły się natomiast spotkania delegatów z przedstawicielami organizacji pozarządowych (Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz instytutu Ordo Iuris) i Rzecznikiem Praw Obywatelskich, następnie delegacja rozmawiała z sędziami Trybunału Konstytucyjnego, w tym prezesem Andrzejem Rzeplińskim. Po południu komisja ma spotkać się jeszcze z ministrami w Kancelarii Prezydenta.
Spotkanie z ministrem sprawiedliwości
- Ważne, by znaleźć dobry kompromis, a nie kompromis "diaboliczny" - powiedział po spotkaniu w Ministerstwie Sprawiedliwości przewodniczący Komisji Weneckiej Gianni Buquicchio.
- Oglądaliśmy prezentację o chronologii zdarzeń dotyczących problemu - dodał. Nie chciał przedstawiać dotychczasowych wniosków komisji, zaznaczył, że KW przedstawi je dopiero 11 marca.
Buquicchio zaznaczył, że Komisja Wenecka zetknęła się w Polsce z dwoma problemami: politycznym i prawnym. Mówiąc o pierwszym, przyznał: "ważny jest zmysł odpowiedzialności wszystkich aktorów na scenie politycznej, by znaleźli dobry kompromis. Kompromis w zgodzie z zasadą praworządności, a nie kompromis +diaboliczny+, bo pojawiają się też pewne tego typu pomysły" - powiedział. Dodał, że kompromis powinien być wypracowany pomiędzy siłami politycznymi.
Drugi kwestia, na którą zwracał uwagę przewodniczący KW, to problem prawny. Gianni Buquicchio zaznaczył, że Komisja Wenecka zaproponuje pewne rozwiązania, które poprawią pluralizm Trybunału Konstytucyjnego, jego efektywność i szybkość jego prac. - Jesteśmy tu, by pracować wspólnie - podsumował.
Wyraził nadzieję, że polski rząd - po tym jak Komisja Wenecka wyda już opinię - będzie chciał kontynuować współpracę z Komisją, by poprawić sytuację w Polsce.
Rzecznik prasowy MS Sebastian Kaleta powiedział, że podczas spotkania była mowa o sytuacji wokół Trybunału Konstytucyjnego. Komisji Weneckiej zaprezentowane też zostały opinie przygotowane przez resort.
- Ta rozmowa była bardzo owocna, przeprowadzona w merytorycznej, profesjonalnej atmosferze. Dalszym etapem prac będzie przygotowanie przez KW projektu opinii, który zostanie przesłany do polskich władz pod koniec lutego - podsumował Kaleta.
Spotkanie z RPO
Rozmawiali ze sobą konstytucjonaliści, a konstytucjonaliści nie rozmawiają o emocjach, tylko o konkretnych przepisach i poddają je rozwadze - powiedział po spotkaniu z delegacją Komisji Weneckiej rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar.
- Rozmawialiśmy konkretnie na temat tego, co jest przedmiotem zastanowienia i mandatu Komisji, która ocenia ustawę o Trybunale Konstytucyjnym” – powiedział po spotkaniu Bodnar.
Dodał, że „delegacja prosiła o sprecyzowanie" niektórych kwestii, które zostały zawarte we wniosku RPO do TK, chociażby zapisany w znowelizowanej ustawie o Trybunale wymóg podejmowania decyzji przez TK większością 2/3, wymóg co najmniej 13 sędziów w sprawach określanych jako rozpoznawane przez pełny skład czy wymóg rozpatrywania spraw zgodnie z kolejnością wpływu.
Rzecznik powiedział dziennikarzom, że w swojej opinii, jaką przedstawił delegacji KW, podkreślił, że: nie powinno być wymogu 2/3 większości do podejmowania decyzji, ponieważ "jest to wymóg niezgodny z konstytucją, konstytucja przewiduje zwyczajną większość; to może utrudniać Trybunałowi podejmowanie decyzji”.
TVN24/x-news
- Natomiast, jeżeli chodzi o zwiększenie składu sędziów, którzy są niezbędni do orzekania, to starałem się podkreślić, że ma to bardzo konkretny wpływ na działania TK, może doprowadzić do przedłużenia postępowania, będzie miało także konkretny wpływ na sprawy, które już teraz są zawisłe przed Trybunałem – powiedział Bodnar.
Jak dodał, podczas rozmowy wskazywał, że w TK na rozpoznanie czekają wnioski dotyczące praw i wolności obywateli, a są to sprawy ważne dla setek tysięcy osób w Polsce, i "wszystkie te zmiany dotyczące procedur mają bardzo konkretny wpływ na stan przestrzegania praw i wolności w Polsce”.
Pytany, czy polskie władze dostosują się do zaleceń Komisji, i jakie mogą być konsekwencje, jeżeli tego nie zrobią, RPO odpowiedział: „Komisja Wenecka to organ, który jest obdarzony najwyższym możliwym autorytetem, jeśli chodzi o instytucje oceniające jakość ustaw, jakość zmian konstytucyjnych z punktu widzenia standardów praw człowieka, i moim zdaniem to kwestia honoru, prestiżu, znaczenia państwa na arenie międzynarodowej, w jaki sposób państwo będzie odpowiadało na zalecenia Komisji Weneckiej”.
Przewodniczący delegacji KW Gianni Buquicchio wychodząc z siedziby RPO powiedział dziennikarzom, że zadaniem delegacji są rozmowy ze wszystkimi stronami, „aby znaleźć dobre rozwiązanie dla kraju”. Dodał, że kryzys „musi być rozwiązany”.
Pytany, czy powinna zostać zmieniona konstytucja, odpowiedział: "Konstytucja to nie rzecz, którą zmienia się codziennie. Ale kiedy jest to niezbędne, dogodniej jest konstytucję poprawić, a nie zmieniać". Dopytywany, czy opinię taką wyraził podczas spotkania w polskim parlamencie, odparł: "zapewne tak".
Przed spotkaniem z RPO delegacja Komisji Weneckiej spotkała się z przedstawicielami organizacji pozarządowych, z biura RPO udała się do TK. W programie wizyty jest też spotkanie z ministrem sprawiedliwości.
Dwudniowa wizyta
Delegacja Europejskiej Komisji na rzecz Demokracji przez Prawo, nazywanej Komisją Wenecką, przebywa w Polsce z dwudniową wizytą na zaproszenie ministra spraw zagranicznych Witolda Waszczykowskiego. Szef MSZ wystąpił do Komisji o opinię nt. zmian w TK na prośbę pierwszego wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej Fransa Timmermansa. Komisja Wenecka to organ doradczy Rady Europy, złożony z niezależnych ekspertów prawa konstytucyjnego i międzynarodowego, sędziów sądów najwyższych i sądów konstytucyjnych państw członkowskich, członków parlamentów narodowych oraz urzędników służby cywilnej. Działa od 1990 r. Zrzesza 60 państw, także USA.
Ze strony Komisji Weneckiej w spotkaniach poza jej przewodniczącym Giannim Buquicchio uczestniczą szef wydziału sprawiedliwości konstytucyjnej w sekretariacie Komisji Schnutz Rudolf Duerr z Austrii, członkowie Christoph Grabenwarter z Austrii i Jean-Claude Scholsem z Belgii.
TVN24/x-news
Waszczykowski zwrócił się do Komisji Weneckiej pod koniec grudnia ub.r. w związku z nowelizacją ustawy o TK, która zmieniła m. in. definicję pełnego składu TK, stanowi też, że orzeczenia pełnego składu zapadają większością 2/3 głosów, a nie - jak do tej pory - zwykłą. Terminy rozpatrywania wniosków będą wyznaczane według kolejności wpływu.Na początku grudnia o zbadanie sytuacji wokół TK występowały do Komisji polskie organizacje pozarządowe i organizacje prawnicze. Projekt nowelizacji ustawy o TK złożyli w Sejmie 15 grudnia posłowie PiS, izba uchwaliła ją 22 grudnia po burzliwej debacie, 24 grudnia Senat nie wprowadził do niej poprawek. Prezydent podpisał nowelizację 28 grudnia, tego samego dnia została ona opublikowana i weszła w życie.
24 grudnia MSZ poinformowało, że szef MSZ zwrócił się do Komisji Weneckiej o opinię "na temat zagadnień prawnych będących przedmiotem prac nad nowelizacją ustawy o Trybunale Konstytucyjnym". Wniosek do Komisji Waszczykowski uzasadniał przekonaniem, iż "Trybunał Konstytucyjny jest jednym z ważnych elementów ładu instytucjonalnego Rzeczpospolitej i należy jak najszybciej zakończyć narosłe wokół niego kontrowersje". O zbadanie sytuacji TK występowały wcześniej do Komisji także polskie organizacje pozarządowe. Wypracowany przez delegację projekt opinii będzie przedmiotem obrad kolejnej sesji plenarnej Komisji Weneckiej. Komisja zbierze się 11-12 marca w Wenecji. Opinia Komisji nie jest wiążąca, MSZ zapowiadało jednak, że "zostanie wzięta bardzo poważnie pod uwagę" i "stanie się przedmiotem merytorycznej refleksji".
TVN24/x-news
pp/PAP/IAR