Historyk, dr Szymon Niedziela z Muzeum Powstania Warszawskiego mówi, że główną przyczyną kapitulacji był brak broni i zapasów niezbędnych do prowadzenia walk w mieście. Rozpoczynając Powstanie w Warszawie, dowództwo AK sądziło, że walka potrwa zaledwie kilka dni, w ciągu których do Warszawy wejdzie Armia Czerwona. - Przez trzy dni opanowano większą część miasta, sytuacja jednak się zmieniła i Powstanie trwało 63 dni - podkreśla dr Niedziela.
Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny
Pod koniec września 1944 roku w Warszawie źle wyglądała też sytuacja ludności cywilnej. Powstanie Warszawskie było jedną z największych bitew miejskich stoczonych w trakcie II wojny światowej, jedyną, w czasie której zginęło tak wielu mieszkańców miasta. Jak szacują historycy, w wyniku walk oraz zbrodni niemieckich zginęło od 150 do 180 tysięcy cywilów, straty wśród żołnierzy są szacowane na 15 do 18 tysięcy. - Duża liczba zamordowanych, bardzo często w sposób okrutny cywilów, świadczy o tym, że Powstanie było niemiecką zbrodnią przeciwko niewinnej ludności oraz miastu - mówi historyk.
Zabici i deportowani
2 października 1944 roku żołnierze Armii Krajowej zaprzestali działań ofensywnych, a dowództwo wysłało emisariuszy w celu wynegocjowania kapitulacji.
Historyk Waldemar Grabowski z Instytutu Pamięci Narodowej przypomina, że mieszkańcy stolicy ginęli mordowani przez Niemców i pod gruzami bombardowanych domów, ale byli także masowo wywożeni z miasta. Historyk mówi, że w czasie Powstania i po jego zakończeniu, Niemcy deportowali z Warszawy co najmniej 550 tysięcy mieszkańców. Do tego należy doliczyć około 100 tysięcy deportowanych z miejscowości leżących blisko Warszawy. Większość z nich trafiła do obozu w Pruszkowie, skąd około 150 tysięcy zostało wywiezionych na przymusowe roboty w głąb III Rzeszy, a co najmniej 50 tysięcy trafiło do obozów koncentracyjnych.
>>> WRZESIEŃ 1939 - zobacz serwis specjalny
Podczas walk oraz bezpośrednio po nich zniszczeniu uległo 85 procent zabudowy lewobrzeżnej Warszawy. Zgodnie ze specjalnym rozkazem, Warszawa miała zniknąć z powierzchni ziemi. Niemcy burzyli budynek po budynku, niszczyli zbiory kultury, a nawet palili książki.
Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny
Taka skala zniszczeń wynikała ze sposobu walki Niemców, którzy, aby skutecznie likwidować opór powstańców, często uciekali się do niszczenia wszystkich kamienic na niektórych obszarach. Używano ładunków wybuchowych, a wcześniej budynki były podpalane.
Zakończenie walk, nie zakończyło niszczenia stolicy. - Od 3 października 1944 do połowy stycznia 1945 roku niemieckie brygady specjalne burzyły dom po domu, grabiąc wszystko, co nadawało się do wywiezienia do Niemiec, łącznie z przewodami telefonicznymi i torami kolejowymi - przypomina Tomasz Sudoł. Badacz podkreśla, że grabieży dokonywano w sposób zorganizowany, ale część żołnierzy niemieckich plądrowała mieszkania czy inne miejsca, przywłaszczając sobie cenniejsze rzeczy.
Po zakończeniu Powstania Niemcy wywieźli z Warszawy w sumie około 45 tysięcy wagonów kolejowych oraz kilka tysięcy ciężarówek pełnych zagrabionego mienia prywatnego i państwowego.
pg