Rajd Tatrzański

Wyścig czy rajd?

Wyścig, a po wojnie Rajd Tatrzański, to olbrzymia część historii polskiego sportu motorowego. Temat historycznej rywalizacji samochodów i motocykli pod Tatrami zgłębiamy dziś z Rafałem Jabłońskim-Zelkiem z Muzeum Tatrzańskiego oraz Jerzym Kossowskim, redaktorem naczelnym magazynu "Automobilista".

Wyścig Tatrzański z czasem ewoluował w rajd. Czym różnią się w zasadzie te dwa pojęcia i jaka była historia górskiej moto-rywalizacji?

Wyścig Tatrzański

Wyścig Tatrzański rozgrywany był w latach 1927-1931 i cieszył się olbrzymim zainteresowaniem wśród miejscowych oraz turystów. Przez kilka dni na Podhalu żyli nim dosłownie wszyscy – rozmawiano o nim w karczmach, domach i na ulicach. Muzycy układali o nim piosenki, poeci pisali wiersze, a literaci felietony – atmosferę tamtych wydarzeń opisuje m.in. Kornel Makuszyński w felietonie pt. "Byle prędzej".

Organizatorem wyścigu był Krakowski Klub Automobilowy. Przygotowania do pierwszej edycji trwały prawie rok, o czym w wywiadzie z naszym dzisiejszym rozmówcą wspominał przed laty Jan Ripper, nieżyjący już dwukrotny zwycięzca wyścigu Tatrzańskiego.

Pierwsza edycja była wielkim wydarzeniem. Ścigano się na zamkniętym torze o długości 7,5 kilometra – start wyznaczono na Łysej Polanie, a metą było przekroczenie progu Morskiego Oka - opowiada Rafał Jabłoński-Zelek z Muzeum Tatrzańskiego. Po zakończeniu wyścigu, do centrum Zakopanego kierowcy wracali jedną, wielką grupą – zabronione było wyprzedzanie innych zawodników.

Rok później w Wyścigu Tatrzańskim brali już udział kierowcy z zagranicy. Samochodów i motocykli było tak dużo, że trzeba było przygotować podział na klasy i kategorie – zawodników podzielono ze względu na pojemność silników oraz rodzaj samochodu (sportowy, turystyczny i wyścigowy).

Na trybunach nie mogło zabraknąć ważnych osobistości państwowych (z protektorem prezydenta na czele), władz samorządowych i osób duchownych.

19 sierpnia 1928 roku po zwycięstwo w kategorii automobili wyścigowych sięgnął Jan Ripper. Krakowianin jadący Bugatti T35 dojechał do mety z czasem 5 min 47 sekund i 41 tysięcznych, co dało średnią prędkość przejazdu na poziomie 77 km/h. Zwycięzca odebrał Wielką Nagrodę Tatr – piękne i okazałe trofeum sportowe. Edycja 1928 roku ponownie zachwyciła uczestników i obserwatorów!

-

Wyścig Tatrzański - Jan Ripper/ domena publiczna/ "Auto" nr 9/1928

Wyścig Tatrzański to nie tylko odważni mężczyźni i eleganckie samochody – to także piękne i łamiące serca kobiety oraz cudowne motocykle - przekonuje nasz rozmówca.

W 1929 roku odbyła się druga edycja Międzynarodowego Wyścigu Tatrzańskiego, którą ponownie wygrał Jan Ripper. Patronat nad imprezą objął Prezydent II RP - Ignacy Mościcki.

W 1930 roku bliski zwycięstwa był Henryk Liefeldt, lecz jadącemu Austro-Daimlerem Polakowi nie udało się ukończyć wyścigu – wszystko przez widza, który na wysokości Wodogrzmotów Mickiewicza zagapił się i wtargnął na trasę w momencie, w którym przecinał ją nadjeżdżający Polak. Chcąc uniknąć potrącenia człowieka, Henryk Liefeldt w ostatniej chwili gwałtownie skręcił, ominął nieroztropnego obserwatora, a udział w wyścigu zakończył efektownym, lecz niebezpiecznym dachowaniem. W wyścigu zwyciężył Niemiec Hans von Stuck, który stał się mistrzem Europy w wyścigach górskich.

Henryk Liefeldt w wyścigowym Austro-Daimlerze/ domena publiczna/ NAC 3/1/0/5/1661/2/ "Światowid" nr 35/1927

Rok 1931 to ostatnia edycja wyścigu, który zdobył międzynarodową renomę i uznanie. Dlaczego Wyścigu Tatrzańskiego więcej już nie zorganizowano? Przyczyną był kryzys gospodarczy lat 30-tych i wprowadzenie tzw. podatku od luksusu, który dotknął mocno sektor motoryzacji. Zainteresowanie samochodami spadło praktycznie do zera, a wielu producentów wpadło w tarapaty finansowe.

Rajd Tatrzański

Po II Wojnie Światowej pod Tatry zaczęli zjeżdżać głównie motocykliści.

Inicjatorem Rajdów Tatrzańskich i prekursorem jazdy motocyklowej w terenie był Kazimierz Jurkowski. Uznawano go również za ojca dyscyplin terenowych w Polsce.

Rajd Tatrzański był niezwykle trudny i wymagający – liczyła się nie tyle prędkość, co precyzja i dokładność. Nie bez znaczenia była też kondycja fizyczna i psychiczna. Wielu śmiałków nie było w stanie znieść trudów rywalizacji.

Kto startował w rajdzie Tatrzańskim? Cała motocyklowa Polska! Lista śmiałków była bardzo długa i często przekraczała ponad 100 nazwisk. Były to postaci nietuzinkowe – głównie miłośnicy i pionierzy motoryzacji oraz inżynierowie i konstruktorzy.

-

Jan Ripper w wyścigowym Bugatti z nagrodami zdobytymi w 1928r. / domena publiczna/ NAC 3/1/0/14/2836/6; "Auto" Nr 9/1928, p.438

Po wojnie brakowało dosłownie wszystkiego. Mimo to, Polakom udawało się ograniczyć niedobory sprzętu oraz części zamiennych - wyjaśnia Jerzy Kossowski.

Rywalizowano w wielu klasach pojemnościowych i kategoriach. W każdej z nich przyznawano wartościowe nagrody, a osiągnięcie podium było niezwykłym przeżyciem i powodem do dumy. Najważniejszym trofeum wśród motocyklistów, była jednak wielka Nagroda Tatr i Puchar Tatr.

Czy istnieje szansa na powrót w niedalekiej przyszłości Wyścigu lub Rajdu Tatrzańskiego? Sprawa wydaje się przesądzona – ochrona środowiska jest zdecydowanie ważniejsza, niż organizowanie zawodów motoryzacyjnych. Nie zanosi się na to, aby kiedykolwiek w przyszłości górskie szlaki miały pokonać samochody wyścigowe. Niczego jednak nie możemy być pewni!

Czy chciałbyś, aby w Tatrach ponownie zorganizowano Rajd Tatrzański? Daj znać w naszej aplikacji mobilnej lub skontaktuj się z nami przez formularz dostępny na stronie głównej PRK!

Łukasz Siudak

CZYTAJ TAKŻE:

• Świeć przykładem!
• Samochodowe podróże z czworonogiem
• (Afera?) Hybridgate