Miejsce ocalone od zapomnienia. "Ten dworzec jest bramą do Białegostoku"

Słuchacze radiowej Jedynki mogli przekonać się, że zabytkowy charakter dworca z sukcesem połączono z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii, w pełni dostosowując go do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Zlikwidowano m.in. bariery architektoniczne, zainstalowano mapy dotykowe z planem dworca, tablice multisensoryczne i oznaczenia w alfabecie Braille'a. Natomiast zastosowanie licznych rozwiązań ekologicznych sprawiło, że obiekt stał się również bardziej przyjazny środowisku.

Wyprawa koleją po Polsce. Pociągi mają swój czar

Dworzec z przełomu XIX i XX wieku

- Z pewnością jest to jeden z najpiękniejszych dworców kolejowych w kraju. W projekcji, która została oddana do użytku, nawiązaliśmy do koncepcji z przełomu wieków XIX i XX. Właściwie naszym celem było przypomnienie o pięknych czasach rozwoju Białegostoku, kiedy dworzec był pewnego rodzaju symbolem połączenia między ziemiami polskimi, a Cesarstwem Rosyjskim - mówiła dr hab. Małgorzata Dajnowicz, Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Dr hab. Małgorzata Dajnowicz dodała, że dworzec z 1862 roku był wzorowany na obiektach położonych przy trasie Warszawa - Petersburg, jak i charakteryzował się włoskim neoklasycyzmem i carskim stylem imperialnym. - Dworzec był również symbolem rozwoju Białegostoku i przemysłu okręgu białostockiego - słyszymy.

Dworzec kolejowy w Białystoku

Kolej modernizuje dworce

W ostatnich latach modernizację przechodziły również inne zabytkowe dworce na terenie Polski. - Jest to około 200 dworców w całym kraju, natomiast dworzec w Białymstoku jest jedną z wizytówek całego programu. Jest to jedna z większych i bardziej zaawansowanych naszych inwestycji - stwierdził Michał Stilger, rzecznik PKP S.A.

PKP S.A. rozpoczęło realizację programu dedykowanego modernizacji dworców w 2016 roku i zamierza go zakończyć w 2023 roku. - Inwestycje są na różnym etapie. Część została już zakończona, a dworce są zmodernizowane bądź wybudowane i już służą podróżnym. Około 50 proc. dworców jest na etapie prac budowlanych lub projektowych. Efekty tego, jak modernizujemy i budujemy dworce od podstaw, pasażerowie widzą już dziś, podróżując po Polsce - kontynuował Michał Stilger.

Około 100 dworców, które zostały zakwalifikowane do projektu, objętych jest ochroną konserwatorską. Warto dodać, że inwestycje w dużej mierze finansowane są ze środków unijnych, które stanowią około 75 proc. projektu. Jak zauważył Michał Stilger, modernizacja dworca w Białymstoku kosztowała 45 mln złotych. - Największą inwestycją naszego programu jest modernizacja zabytkowego dworca Gdańsk Główny i to jest kontrakt o wartości ponad 100 mln złotych. Łącznie w całym programie mamy zaplanowane około 2 mld złotych na realizację wszystkich inwestycji - wyliczał rzecznik PKP S.A.

- Białystok ogromnie na tym skorzystał, że pojawiła się tutaj kolej łącząca dwie stolice: Rosji i Królestwa Polskiego. Bardzo szybko, także dzięki innym okolicznościom, Białystok rozrósł się, osiągając na początku XX wieku ponad 100 tysięcy mieszkańców. Głównym czynnikiem napędowym rozwoju miasta był przemysł, który korzystał właśnie z linii kolejowej warszawsko-petersburskiej, kupując na targach w Warszawie czy Petersburgu ogromne ilości wełny, przerabiając je w Białymstoku na wyroby wełniane i rozprowadzając je po rynkach Rosji i Dalekiego Wschodu - opowiadał Wiesław Wróbel z Fundacji Ochrony Zabytków "Na Rubieży".

Piękny rynek i drewniana architektura

W drugiej godziny audycji zaprosiliśmy naszych słuchaczy na białostocki rynek. - Żeby ocenić zabytek urbanistyki, trzeba trochę zapoznać się z nim. Białostocki rynek ma to do siebie, że jest tak piękny i ma tak nietypowy kształt, że można go chłonąć również bez przygotowania. Kształt prawie trójkątny i pięknie osadzony ratusz są spuścizną doby Branickich, którzy zaprojektowali miasto na barokowy styl, aby miasto mogło być sprzęgnięte z rezydencją - powiedziała nam Iwona Górska z Fundacji Ochrony Zabytków "Na Rubieży".

Niewiele miast w naszym kraju może pochwalić się perełkami drewnianej architektury. W Białymstoku udało się ocalić właśnie część takich obiektów. - Jeżeli spojrzymy na to, co było chociażby w pierwszej połowie XX wieku, to jest to tak naprawdę niewiele. Drewno jest stosunkowo nietrwałym materiałem i poza tym wiele z tych budynków nie spełniałoby dzisiaj żadnych norm, dlatego z czasem zostały rozebrane. Nie zapominajmy jednak, że ta drewniana architektura nadaje Białemustokowi specyficzny kresowy koloryt i zasługuje na ochronę. Zasługuje także dlatego, że jest niezwykle różnorodna - wyjaśniała Aneta Kułak z Fundacji Ochrony Zabytków "Na Rubieży".

Do dziś w Białymstoku można zauważyć drewniane domy mieszkalne czy też halę targową i młyn wraz z pełnym wyposażeniem.

Wersal Podlaski

Białystok słynie również z Pałacu Branickich, zwanego także Wersalem Podlaskim. Jest to zabytek pochodzący z XVIII wieku z okresu późnego baroku. Od 1950 roku mieści się w nim Uniwersytet Medyczny.

- To jest niesamowite połączenie, ponieważ zwykle takie budynki kojarzą się ludziom tylko z zabytkiem czy też z muzeum, natomiast my jesteśmy żywym organizmem, wspaniałą społecznością, która liczy 5500 studentów, w tym też studentów zagranicznych. Osoby z całego świata są zachwycone tym miejscem - stwierdził Marcin Tomkiel, rzecznik Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Ogromne wrażenie robią barokowe ogrody, które nawiązują do francuskiej myśli, oraz znajdujący się tuż obok park w stylu brytyjskim. W Pałacu Branickich mieści się również Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego.

- Jest to jedna z najlepiej zachowanych XVIII-wiecznych rezydencji barokowych nie tylko w Polsce, ale także w tej części Europy. Już w XVIII wieku uchodziła za polski Wersal, co było wyznacznikiem tego, jaką rolę wówczas pełniła i jaką rolę też dzisiaj pełni. To miejsce uzyskało największą świetność i sławę za czasów Branickich (…). Stało się także hotelem koronowanych głów, ponieważ Białystok leży na szlaku do Wilna, Grodna i królowie bardzo często zatrzymywali się w tym miejscu. Przez wiele setek lat Białystok leżał w centrum, dokładnie na pograniczu Korony Polskiej, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Wielkiej Rzeczpospolitej Obojga Narodów - przybliżała dr Magdalena Muskała, kierownik Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Czytaj także:

• Z wizytą w Pruszkowie. Miasto z powstańczą historią
• "Jedyne takie miejsce", czyli Polska od Bałtyku po Tatry

Co jeszcze warto odwiedzić?

Joanna Kotyńska-Stetkiewicz z Fundacji Ochrony Zabytków "Na Rubieży" opowiedziała naszym słuchaczom o kościele Św. Rocha w Białymstoku, który nazywany jest "białostocką perłę modernizmu", a w 2018 roku otrzymał tytuł "Pomnika Historii". Z kolei ostatnim przystankiem blisko trzygodzinnej audycji było Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej w Wasilkowie, które przedstawiła nam Beata Matyskiel, zastępca dyrektora instytucji utrzymanej w konwencji skansenu.

***

Tytuł audycji: Jedyne takie miejsce

Prowadziła: Sława Bieńczycka

Data emisji: 7.11.2020 

Godzina emisji: 9.00-12.00

DS

***

Sponsorem audycji "Jedyne takie miejsce" jest PKP S.A. Spółka realizuje największy w swojej historii program przebudowy dworców kolejowych. Programem Inwestycji Dworcowych na lata 2016-2023 objęto prawie dwieście dworców kolejowych w całej Polsce. W kolejnych tygodniach dziennikarze "Jedynego takiego miejsca" opowiedzą m.in. o dworcu Warszawa Centralna z okazji 45-lecia otwarcia stacji.

.