Logo Polskiego Radia
POSŁUCHAJ
Polskie Radio
Przemysław Pawełek 07.07.2023

79 lat temu rozpoczęła się operacja Armii Krajowej "Ostra Brama"

Jej celem było samodzielne oswobodzenie Wilna z rąk okupanta niemieckiego, zanim zrobi to Armia Czerwona. Gdyby plan operacji "Ostra Brama" udało się zrealizować, polskie wojsko mogłoby przyjąć rolę gospodarza wobec nacierających sowietów i tym samym zaakcentować swoje prawo do przejętych ziem.

Rozkaz rozpoczęcia operacji wydał o świcie 7 lipca 1944 roku dowódca okręgu wileńskiego AK podpułkownik Aleksander Krzyżanowski "Wilk" w związku z szybkim zbliżaniem się wojsk radzieckich do miasta. Regularne oddziały Armii Czerwonej dotarły pod Wilno tego samego dnia i rozpoczęły szturm.

Oddziały Armii Krajowej we współpracy z Armią Czerwoną 13 lipca zdobyły Wilno. Na baszcie Giedymina załopotała biało-czerwona flaga.

Po zdobyciu miasta sowieci rozbroili polskich żołnierzy. Większość z nich uwięzili i wywieźli na Wschód. Tylko niektórym udało się uciec i włączyć do dalszych walk.

Dowódca operacji "Ostra Brama" Aleksander Krzyżanowski "Wilk" został podstępnie aresztowany przez NKWD 17 lipca 1944 roku. Aleksander Krzyżanowski był więziony w Wilnie, Moskwie, Diagilewie i Griazowcu. 4 października 1947 roku wrócił do Polski i zaniechał działalności konspiracyjnej, mimo to 3 lipca 1948 został aresztowany przez UB i osadzony w więzieniu przy Rakowieckiej na Mokotowie, gdzie zmarł na gruźlicę 29 września 1951 roku.

Operacja "Ostra Brama" nie została zauważona na Zachodzie, ponieważ była niezgodna z międzyalianckimi ustaleniami dotyczącymi przynależności państwowej Wilna i ustanowieniem nowej granicy polsko-radzieckiej na Linii Curzona. Z tego powodu minister informacji Wielkiej Brytanii Brendan Bracken nałożył cenzurę prewencyjną na wszelkie doniesienia w mediach w tej kwestii. Niedługo potem Wilno weszło w skład Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

IAR/PP