Uniwersytet Jagielloński świętuje. Dlaczego właśnie dzisiaj?

12 maja – to obecna data święta Uniwersytetu Jagiellońskiego, który obchodzi właśnie swoje 650-lecie. Mało kto jednak wie, że przez kilka wieków święto to było ruchome i zależało od kalendarza religijnego.

Stałą datę święta - 12 maja - przyjęto dopiero pod koniec ubiegłego wieku.

Jak wynika z historycznych dokumentów, Uniwersytet Krakowski został ufundowany specjalnym dokumentem króla Kazimierza Wielkiego 12 maja 1364 roku. Składał się wtedy z trzech wydziałów: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Jest zatem rzeczą naturalną, że właśnie tego dnia roku UJ obchodzi obecnie swoje święto. Zaskakujące może być natomiast to, że dopiero w latach 80. XX wieku wyznaczono formalnie 12 maja jako dzień święta.

Jak wyjaśnia dr Marcin Baster z Archiwum UJ, wcześniej obchodzono je, zgodnie z kalendarzem katolickim, w Zielone Świątki, które są świętem ruchomym, zależnym od daty Wielkanocy. W czasach średniowiecza i epoce nowożytnej uniwersytety były instytucjami po części kościelnymi, w związku z czym daty wydarzeń uczelnianych miały związek z kalendarzem liturgicznym. I ten obyczaj przetrwał do czasów nam bliskich nawet mimo oświeceniowej reformy krakowskiego uniwersytetu w XVIII wieku.

Siła tradycji była tak duża, że ustalenie stałej, nieruchomej daty święty dokonało się dopiero w nieodległych od nas czasach.

Przy okazji, warto też wyjaśnić historyczne nieporozumienie związane z powstaniem Alma Mater. Nierzadko można usłyszeć, nawet od przedstawicieli uczelni, że Kazimierz Wielki stworzył Akademię Krakowską, której później nadano nazwę uniwersytetu. Tymczasem taka rozpowszechniona obecnie opinia jest błędna. W istocie było bowiem odwrotnie. Król Kazimierz Wielki nie założył Akademii, ale Uniwersytet lub też – jak wówczas mówiono - studium generale. - W XIV i XV w. używano nazwy Uniwersytet Krakowski (w pewnych wariantach). Określenie "Akademia Krakowska" weszła w użycie dopiero ok. poł. XVI w., nigdy jednak nie wyparła bardziej urzędowej nazwy: "Uniwersytet Krakowski". Za czasów Kazimierza Wielkiego, a nawet w sto lat później, nikt by nie użył określenia Akademia – podkreśla dr Baster.

(ew/PAP-Nauka w Polsce)