"1920. Bitwa, która ocaliła Europę". Unikatowy album Polskiego Radia w 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej
PIĄTEK (14.08)
Obchody 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej rozpoczęliśmy już w piątek (14.08). W audycji "Lato z Radiem" w godz. 9.00-12.00 (prowadził: Roman Czejarek) reporter Maciej Walecki udał się do Ossowa. W dniach 14–15 sierpnia 1920 pod Ossowem rozegrała się jedna z bitew znanych jako Bitwa Warszawska. Zakończyła się ona zwycięstwem Polski nad bolszewikami. W bitwie zginął ks. Ignacy Skorupka. Walki upamiętnia kaplica, Cmentarz Poległych w Bitwie Warszawskiej, krzyż oznaczający miejsce śmierci kapelana Ignacego Skorupki i jego pomnik oraz pawilon historyczny. Co roku, w połowie sierpnia, we wsi odbywają się uroczyste obchody rocznicy Cudu nad Wisłą. Do Ossowa przybywają wtedy rzesze turystów, patriotów oraz zwykłych ludzi, by wziąć udział w uroczystościach upamiętniających wydarzenia 1920 roku. W kaplicy odprawiana jest uroczysta msza św., a na cmentarzu składane są wieńce. W trakcie obchodów odbywają się Mistrzostwa Polski Formacji Kawaleryjskich organizowane przez Stowarzyszenie Miłośników Kawalerii 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, Międzynarodowy Półmaraton Uliczny "Cudu nad Wisłą", rekonstrukcje Bitwy Warszawskiej oraz festyn. W tym roku obchody będą jednak ograniczone ze względu na pandemię koronawirusa.
W audycji "Ekspres Jedynki" w godz. 15.00-18.00 (prowadziła: Karolina Rożej) porozmawialiśmy m.in. o słuchowisku "Ryngraf", które zwyciężyło w konkursie Programu 1 Polskiego Radia na słuchowisko o Bitwie Warszawskiej.
Na dzień przed Świętem Wojska Polskiego pokazaliśmy, że służba wojskowa ściśle związana jest z naszym bezpieczeństwem, ale nie tylko w kontekście militarnym. Wojsko polskie patroluje ulice i reaguje na łamanie prawa ruchu drogowego (Żandarmeria Wojskowa), prowadzi intensywne działania ratownicze (SAR), gasi pożary (Wojskowa Straż Pożarna), a także jest obok w sytuacji klęsk żywiołowych (Wojska Obrony Terytorialnej). Na "Bezpieczną Jedynkę" o godz. 17.10 zaprosił Patryk Kuniszewicz.
Po godz. 19.00 w "Eurece" (prowadziła: Dorota Truszczak) opowiedzieliśmy o Małej Bitwie Warszawskiej. Jest ona pierwszą bitwą, która przyniosła porażkę Armii Czerwonej w bitwie o Warszawę. Bitwa pod Ossowem miała miejsce 13-14 sierpnia 1920 roku. Ossów, niewielka miejscowość oddalona od centrum Warszawy o 22 kilometry, bez przerwy przechodziła z rąk do rąk. Bolszewickie natarcia, polskie kontrataki i walki wewnątrz wioski. Jak doszło do zwycięskiego dla Polski starcia o "przedmoście warszawskie" w trwającej od początku 1919 roku wojnie polsko-bolszewickiej? Odpowie nam Michał Miazga, założyciel Towarzystwa Historycznego "Rok 1920" i jednocześnie rekonstruktor.
O godz. 23.10 zaprosiliśmy na reportaż Katarzyny Błaszczyk "Decydująca bitwa". 100 lat temu na przedpolach Warszawy miała miejsce bitwa, która zatrzymała ofensywę Armii Czerwonej na Zachód. Przez sto lat narosło wiele kontrowersji wokół samej bitwy. Na taśmach radiowych z różnego okresu utrwalono wspomnienia świadków, historyków, a nawet dokumenty, które pozwalają nam odtworzyć wydarzenia sprzed 100 lat.
Piątek zakończyliśmy o godz. 23.30 audycją "Ślady na piasku" (prowadziła: Agnieszka Trzeciakiewicz). Nigdy wcześniej Kościół polski nie był tak zaangażowany w mobilizowanie społeczności polskiej jak latem 1920 roku - wspominają historycy. Ale wspomnienia kapelana żołnierzy roku 1920 to opowieści niezrównane. Opowieści o żołnierzach wojny polsko-bolszewickiej i ich kapelanach.
SOBOTA (15.08)
W sobotę zaprosiliśmy po godz. 5.00 na "Kulturę przy kawie" (prowadziła: Martyna Podolska). W dniu 100-lecia Bitwy Warszawskiej opowiedzieliśmy o wydarzeniach kulturalnych związanych z obchodami rocznicy. Zaprosiliśmy na widowisko multimedialne "1920 Wdzięczni bohaterom" na PGE Narodowym (Wojciech Kirejczyk, zastępca dyrektora Biura Programu "Niepodległa"), opowiedzieliśmy o przygotowanych wystawach i filmach (o premierze filmu "Wojna światów"), o specjalnych, bezpłatnych rejsach "Tajemnice Flotylli Wiślanej" na 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej (na rejsy zaprosił kpt. Waldemar Danielewicz).
W godz. 6.00-9.00 Teresa Orłowska i Przemysław Goławski poprowadzili audycję specjalną "Familijnej Jedynki" w 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej. "Podnosząc dziś głos za Polską, podnosimy go na świat cały. I w ogóle mówimy o Europie i o dzisiejszym świecie, Bo gdyby świat chciał być nawet obojętnym to jeszcze i wtedy nie będzie przecie obojętny na zniszczenie, zagrażające jego kulturze własnej jaką z chrystianizmu wyniósł…" - napisze w liście z 7 lipca Episkopat Polski do episkopatów całej Europy. Jakie wartości zdołały połączyć ludność wielu kultur, różnych narodowości, z trzech zaborów, aby razem stanęli do obrony młodej ojczyzny? Jakie społeczności odpowiedziały na apel Naczelnika Państwa i kard. Kakowskiego? Byliśmy we współczesnym Radzyminie i przedwojennej Warszawie. Opowiadali profesorowie - znawcy historii XX wieku, wojskowości i historycy Kościoła.
O godz. 9.00 przeprowadziliśmy transmisję Mszy św.
W godz. 10.00-12.00 specjalne wydanie "Lata z Radiem" z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Audycję poprowadziła Sława Bieńczycka. Porozmawialiśmy nie tylko o tym jubileuszu, ale też o otwieranej tam właśnie wystawie "Czas Chwały. Bitwa Warszawska 1920 roku. 18. decydująca w dziejach świata".
Dowiedzieliśmy się jak było wówczas uzbrojone i umundurowane Wojsko Polskie walczące z bolszewikami, jakie eksponaty zachowane z tego okresu można podziwiać w trakcie wizyty w Muzeum. Opowiedzieliśmy też o polskich sztandarach i chorągwiach z czasów Cudu nad Wisłą, a także trofeach Bitwy Warszawskiej, czyli o zdobytych przez Wojsko Polskie sztandarach bolszewickich.
Wśród naszych gości byli: Paweł Żurkowski - dyrektor Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Michał Pacut - kurator wystawy "Czas Chwały. Bitwa Warszawska 1920 roku. 18. decydująca w dziejach świata" oraz Jarosław Pych - kustosz zbiorów sztandarów Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Opowiedzieliśmy także o narracyjnym serwisie internetowym Polskiego Radia i Niepodległej - bitwa1920.gov.pl, który w nowoczesny sposób pokazuje czas sprzed Bitwy Warszawskiej po skutki dla świata. Od I wojny światowej, przez rewolucję w Rosji, mord rodziny carskiej, odzyskanie przez Polskę niepodległości, przebieg wojny polsko-bolszewickiej, porównanie sił polskich i radzieckich, rolę kobiet, wojnę szyfrów, skutki dla przyszłości Europy, po słynny cytat "18. decydująca bitwa w dziejach świat…". Projekt ten współtworzyli graficy, redaktorzy, programiści z portalu polskieradio.pl i wykorzystano w nim m.in. archiwa Polskiego Radia. Serwis dostępny jest w 7 wersjach językowych. Naszym gościem był Wojciech Kirejczyk, zastępca dyrektora Biura Programu "Niepodległa".
Po godz. 12.00 transmisja uroczystej zmiany posterunku honorowego przed Grobem Nieznanego Żołnierza.
Tuż po godz. 17.00 Program 1 Polskiego Radia zaprosiliśmy w 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej na słuchowisko "Ryngraf". Niepełnoletni chłopak zaciąga się do Armii Ochotniczej i walczy w Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Jego szlak bojowy poznajemy ze wspomnień snutych 30 lat później przez porucznika "Drzazgę", który oczekuje na wykonanie wyroku śmierci w mokotowskim więzieniu.
Z kolei o godz. 19.30 wyemitowaliśmy kolejne słuchowisko dla dzieci z cyklu "Dzieci bliżej historii" pt. "Bitwa tysiąca i jednego cudu" autorstwa Jakuba Domoradzkiego.
Na płycie PGE Narodowego powstały polskie i bolszewickie okopy, pomiędzy nimi stanęła imponująca scena, na której wystąpili m.in. Stanisława Celińska, Stanisław Sojka, Piotr Cugowski czy Kasia Cerekwicka. Do tego dziesiątki koni i kilkuset statystów - wszystko po to, aby na nowo ożyły wspomnienia Bitwy Warszawskiej podczas spektakularnego widowiska historycznego, jakiego dotąd jeszcze nie było. "1920. Wdzięczni bohaterom" to spektakularne widowisko organizowane na PGE Narodowym w Warszawie dokładnie w 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej 1920 r. Celem realizacji było uczczenie pamięci bohaterów i podkreślenie roli zwycięstwa Państwa Polskiego w decydującej bitwie wojny polsko-bolszewickiej. Premiera wydarzenia była transmitowana po godz. 21.00 na antenie Programu 1 Polskiego Radia.
NIEDZIELA (16.08)
Na audycję "Sprawa majora Drojeckiego" o godz. 17.10 zaprosili Katarzyna Kobylecka i Andrzej Sowa. Przy poległym majorze Wacławie Drojowskim bolszewicy znaleźli plany polskiej kontrofensywy znad Wieprza, które stały się podstawą strategii Bitwy Warszawskiej. Dlaczego Armia Czerwona nie wykorzystała tego dokumentu?