Eurowizja - kto ocenia polskie propozycje i kto oceniał występy Europy

Co łączy Czesława Niemena, Szymona Majewskiego i Donatana? Wszyscy oni zasiadali w polskich składach jurorskich w Konkursie Eurowizji. Ale lista nazwisk jest dłuższa. Poznaj wybrane składy jurorskie, złożone z kompozytorów, wokalistów i dziennikarzy muzycznych. Poniżej prezentujemy też zasady głosowania i zebrane przez Polskę wyniki w historii konkursu. 

Warszawa, 28.01.2006. Piosenka dla Europy - krajowy finał konkursu piosenki Eurowizja 2006: n/z Zygmunt Kukla, Elżbieta Skrętkowska, Robert Leszczyński, Maria Szabłowska, Maryla Rodowicz, Janusz Kosa-Kosiński.

Foto: Rafał Maciąga / Forum

Konkurs Piosenki Eurowizji to telewizyjne widowisko muzyczne, organizowane od 1956 roku, polegające na prezentacji utworów wykonywanych na żywo przez przedstawicieli publicznych stacji telewizyjnych zrzeszonych w Europejskiej Unii Nadawców (EBU) oraz następującego po nim głosowania. 

Nadawca publiczny każdego kraju (pełnoprawny członek EBU) może co roku zgłosić do Konkursu Piosenki Eurowizji jeden utwór, reprezentujący dowolny gatunek muzyczny. Program organizowany jest w jednym z uczestniczących krajów. Dawniej głosy przyznawali członkowie specjalnej narodowej komisji sędziowskiej. W latach 1998-2008 zwycięzcę wybierali telewidzowie głosujący za pomocą telefonów i SMS-ów. Od 2009 roku wprowadzono zmianę reguł głosowania - o przyznaniu punktów danej piosence decyduje po połowie głosowanie widzów i komisji sędziów, w których skład wchodzą profesjonalni muzycy.

W czasach głosowania telefonicznego poszczególni nadawcy i tak powoływali komisje jurorskie, na wypadek awarii systemu łączności. Krajowi jurorzy mieli także wpływ na wcześniejszy wybór reprezentanta. 

Sprawdź, kto oceniał eurowizyjne propozycje 

Podczas pierwszego polskiego finału, w 1994 roku, komisja liczyła 17 osób. W skład polskiego jury, które oceniało propozycje konkursowe weszli: Irena Santor, Włodzimierz Korcz, Anna Maria Jopek, Tadeusz Woźniak, Maciej Chmiel, Szymon Majewski, Małgorzata Szniak, Marek Gaszyński, Marek Niedźwiecki, Tomasz Justyński, Anna Rutkowska, Jacek Olechowski, Agnieszka Gach, Ilona Skrętna, Maria Teodorowicz i Elżbieta Chełstowska. Przewodniczącym jury był Janusz Kosiński. 

Rok później, w 1995 roku do komisji dołączyła reprezentantka Polski z poprzedniego roku - Edyta Górniak. Poza nią w składzie polskiej komisji jurorskiej oceniającej wszystkie propozycje konkursowe zasiadali: wokaliści - Irena Santor i Czesław Niemen, muzycy - Robert Janson i Janusz Stokłosa oraz: Andrzej Marzec, Małgorzata Gelo, Marek Bieliński, Ewa Zychowicz, Marek Łańcucki, Mariusz Jagoda, Janusz Rzeszewski, Justyna Kucharska, Mirosława Zamojska, Agnieszka Jakołcewicz i Wiesława Siudara, a sekretarzem jury został Jan Chojnacki.

W 1996 roku komisja była już sześcioosobowa i dołączyła do niej reprezentantka z poprzedniego roku - Justyna Steczkowska. Poza nią w skład polskiej komisji jurorskiej oceniającej propozycje konkursowe weszli wokaliści: Kayah, Grzegorz Ciechowski, Ewa Bem i Urszula. Sekretarzem jury był Jan Chojnacki. 

W 1997 roku ponownie rozbudowano komisję, a w jej składzie zasiadali czynni muzycy sceniczni: Jacek Skubikowski, Patrycja Markowska, Robert Janson, Wojciech Karolak, Danuta Błażejczyk, Anita Lipnicka, Joanna Rawik, Hanna Banaszak oraz Artur Jaworski, Jacek Makowski, Grzegorz Szczerba, Olga Kurek, Paweł Brodowski, Wioleta Machowiec, Michał Borkowski, Magda Makarewicz. Sekretarzem jury, podającym wyniki głosowania w finale konkursu był Jan Chojnacki, a notariuszem - Robert Błaszczak. 

Podczas konkursu w 1998 roku wprowadzono głosowanie audiotele. W każdym kraju powołana została ośmioosobowa komisja jurorska, której wyniki głosowania brano pod uwagę w przypadku problemów technicznych w głosowaniu telefonicznym. W skład polskiej komisji jurorskiej weszli: Janusz Kosiński (przewodniczący jury), Marek Michalski, Patrycja Kosiarkiewicz, Olgierd Chrobak, Anetta Jaworska-Rutkowska, Jerzy Gach, Majka Jeżowska, Maria Kopek i Paweł Kostrzewa. Sekretarzem jury, który podał w finale wyniki polskiego głosowania, był Jan Chojnacki, a notariuszem – Robert Błaszczak.

W skład polskiej komisji jurorskiej w 1999 roku, powołanej w przypadku problemów z przyjmowaniem głosów telewidzów, weszli: Leszek Gnoiński, Anna Budzyń, Andrzej Kuryło, Magda Karłowicz, Jacek Rokiciński, Monika Makowska, Andrzej Piaseczny i Anetta Jaworska. Sekretarzem jury podającym w finale wyniki polskiego głosowania został Jan Chojnacki, a skrutatorem czuwającym nad prawidłowym przebiegiem głosowania - Robert Błaszczak. 

W 2001 roku w skład rezerwowej polskiej komisji jurorskiej oceniającej finałowe występy zasiedli: Monika Makowska, Robert Karpiński, Maja Rajczuk-Żukowska, Tomasz Stańczyk, Małgorzata Olszewska, Michał Żebrowski, Urszula i Marek Łańcucki. Przewodniczącym jury był Andrzej Witkowski, sekretarzem - Maciej Orłoś, a notariuszem - Dorota Rynkiewicz. 

Dwa lata później, w 2003 roku skład polskiej komisji jurorskiej był powiększony. Ocenianiem konkursowych propozycji w finale dla ewentualnych problemów z głosowaniem widzów zajmowali się: Marta Gach, Piotr Rzeczycki, Dorota Miśkiewicz, Krzysztof Wydrzycki, Agnieszka Olszewska, Tomasz Augustyniak, Aneta Strypikowska i Zygmunt Kukla. Przedstawicielem jury był Janusz Kosiński, sekretarzem - Maciej Orłoś, a notariuszem - Joanna Wrzochalska-Zarębska. Jurorzy umieścili w pierwszej trójce rankingu piosenki z Estonii, Belgii (zwycięzca polskiego głosowania) oraz Portugalii. Telewidzowie z Polski przyznali łącznie 129 076 głosów, w tym 19 894 nieważnych, bo oddanych na Ich Troje, który wówczas reprezentował Polskę.

Kilka lat później oceniające jury było mieszanką muzyków i dziennikarzy muzycznych. I tak, w 2011 roku w skład polskiej komisji jurorskiej oceniającej wszystkie występy weszli: Piotr Klatt (przewodniczący jury), Maria Szabłowska, Marek Dutkiewicz, Radzimir Dębski i Justyna Steczkowska. Jednego z jurorów zastąpił później Łukasz Zagrobelny. Punkty jurorskie podała widzom z Europy Odeta Moro-Figurska. 

Skład jurorskiej komisji zmieniał się i dołączali do niego poprzedni reprezentanci Polski w Konkursie Eurowizji. I tak, w 2014 roku w składzie polskiego panelu sędziowskiego była już Magdalena Tul. Obok niej: Mietek Szcześniak, Krzysztof Kasowski, Dorota Szpetkowska i Paweł Sztompke. Rok później jurorami byli: Krzysztof Szewczyk (przewodniczący jury), Maria Szabłowska, Tomasz Żąda, Witold "Donatan" Czamara i Natalia Szroeder. Jurorem rezerwowym była Dorota Szpetkowska. W początkowym składzie zespołu zamiast Szroeder i Żądy mieli znaleźć się Joanna "Cleo" Klepko i Michał Wiśniewski, a jurorem rezerwowym była Dorota Mróz. 

Telewizja Polska organizowała już specjalne koncerty, podczas których również widzowie decydowali o ty, kto będzie reprezentował Polskę w Konkursie Piosenki Eurowizja. Tu koncert eliminacyjny z marca 2018 roku.

Historia eliminacji

Telewizja Polska zaczęła emitować konkurs w 1965 roku, a w latach 1965-1970 transmitowano w Polsce "na żywo" koncerty finałowe. Z uwagi na przynależność Polski do OIRT - konkurencyjnej Interwizji - w latach 1946-1993, TVP nie wystawiała kandydatów na Eurowizję. W latach 1985-1990 retransmitowano konkurs z kilkutygodniowym opóźnieniem, a od 1991 ponownie odbywały się transmisje koncertów "na żywo". 

Od pierwszych lat udziału Polski w Konkursie Eurowizji TVP powoływała komisję, która decydowała o wyborze reprezentanta. Od 2006 roku komisja selekcjonowała i oceniała muzyków, a spośród najlepszych o wyborze zwycięzcy decydowali również widzowie. W tym celu organizowano koncerty "Piosenka dla Europy". Po kilku latach TVP odeszła od tej nazwy koncertów, ale nadal reprezentantów wyłaniano najpierw przez selekcję komisji, a następnie przez głosowanie telewidzów. Dwa lata temu, w styczniu 2020 TVP zdecydowała, że reprezentant Polski będzie wyłoniony w ramach specjalnego wydania programu "Szansa na sukces. Eurowizja 2020". Spośród pięciuset zgłoszeń wyłoniono wtedy 21 uczestników eliminacji. W 2000 roku konkurs jednak odwołano (ze względu na pandemię koronawirusa), a kolejnego reprezentanta, również ze względu na koncertowe obostrzenia, wybrano wewnętrznie.  

Lege artis 

We wrześniu 2021 roku Telewizja Polska ogłosiła wewnętrzny nabór utworów i wokalistów do Eurowizji 2022. Artyści mogli nadsyłać zgłoszenia do 20 listopada ub. roku. Ostatecznie reprezentanta Polski wyłoni pięcioosobowa komisja konkursowa. Jej członkowie podczas debaty mogą także zaproponować inne zgłoszenia, spoza puli zgłoszeń. (Komisja najpierw wybiera od 3 do 15 utworów spośród najlepszych propozycji, a każdy juror ma prawo do dodania jednej kandydatury spoza zgłoszeń). Potem przychodzi drugi etap, w którym swoje oceny najlepszych utworów przyznaje każdy ekspert, w skali od 1 do 10. Listę dziesięciu wokalistów ogłoszono na początku stycznia, a reprezentanta Polski w tegorcznym konkursie Eurowizji wyłoni specjalny koncert, który zaplanowano 19 lutego. 

Po występie 

Wszystkie 41 krajów wystąpi na jednym lub dwóch koncertach (dwa półfinały i finał). Do finału przechodzi 10 najlepszych utworów z pierwszego - i 10 z drugiego półfinału oraz 5 piosenek reprezentantów tak zwanej "Wielkiej Piątki" (do 2011 roku - Wielkiej Czwórki), czyli krajów płacących największe składki członkowskie na rzecz EBU (tj. Niemcy, Francja, Hiszpania, Wielka Brytania i Włochy (od 2011). Dodatkowo co roku jest to również reprezentant gospodarza (poprzedniego zwycięzcy konkursu), ale podczas poprzedniego finału zwyciężyli reprezentanci Włoch - zespół Måneskin. 

Na podstawie wyników głosowania prezenterzy telewizyjni z poszczególnych państw ogłaszają liczbę punktów przyznanych najwyżej ocenionym piosenkom. Od 1975 roku punktami nagradza się 10 najwyżej ocenionych piosenek, przy czym najlepsza otrzymuje 12 punktów, kolejna - 10 pkt, a pozostałe od 8 do 1 punktu. Od kilku lat stosuje się dwie punktacje - od jurorskich komisji każdego kraju i od telewidzów. Po zsumowaniu wszystkich punktacji prowadzący ogłaszają kraj, który zwyciężył, a reprezentant kraju otrzymuje statuetkę oraz ponownie prezentuje konkursową piosenkę na scenie. Nagrodą dla nadawcy publicznej za wygraną w konkursie jest prawo do organizacji kolejnego finału.

Co? Gdzie? Kiedy? 

Eurowizja 2022 odbędzie się między 10 i 14 maja we włoskim Turynie, u podnóża Alp. Koncerty odbędą się w hali Pala Alpitour. Na scenie zaprezentuje się w sumie 41 państw, a do stawki konkursowej wróci w tym roku Armenia i Czarnogóra. W dwóch półfinałach zaprezentuje się 36 państw, a w finale - 25. Swojego reprezentanta wybrało już kilka krajów, m.in: Belgia, Bułgaria, Czechy, Grecja, Gruzja i Holandia. 

Polskiego reprezentanta poznamy podczas preselekcyjnego koncertu, który odbędzie się 19 lutego. 

ZOBACZ JAK POLSKA RADZIŁA SOBIE PODCZAS FINAŁÓW KONKURSU EUROWIZJI:

Źródło: serwis YouTube.com/kanał eurostory  

*** 

Konkurs Piosenki Eurowizji jest najpopularniejszym z najdłużej trwających programów telewizyjnych na świecie, który corocznie ogląda ok. 100-600 mln widzów. W maju 2015 roku wydarzenie zostało wpisane do księgi rekordów Guinnessa jako "najdłużej transmitowany coroczny konkurs muzyczny w historii". Konkurs Eurowizji jest transmitowany w większości krajów europejskich, a także w wielu innych państwach świata, takich jak: Brazylia, Chiny, Egipt, Filipiny, Hongkong, Indie, Japonia, Jordania, Kanada, Kolumbia, Korea Południowa, Meksyk, Nowa Zelandia, Portoryko, Stany Zjednoczone, Tajlandia, Tajwan, Urugwaj czy Wenezuela, mimo że krajowi nadawcy z tych państw nie biorą udziału w konkursie. Od 2000 konkurs transmitowany jest także internetowo.

oprac. rk