Od San Remo po Melodifestivalen. Z krajowych festiwali na Eurowizję

W niektórych krajach wyjazd na Eurowizję okupiony jest wieloma przygotowaniami. I wieloma występami - na scenach porównywalnych wielkością z Eurowizją. Kilka z takich imprez jest dobrze znana w całej Europie, a ich tradycja ma kilkadziesiąt lat. Tak jest w przypadku włoskiego San Remo, szwedzkiego Melodifestivalen czy norweskiego Festiwalu Melodi Grand Prix. 

Festiwal Eurowizja to ogromne przedsięwzięcie organizacyjne.

Foto: Aleksandr Gusev / Zuma Press / Forum

Półfinały, finał, jurorzy z różnych części kraju i punktacja jak na Eurowizji. Według takiego klucza wybiera się najlepszych w krajach skandynawskich i na południu Europy. 

Szwedzki stół 

Jednym z najbardziej znanych festiwali, które kwalifikują na Eurowizję jest szwedzki Melodifestivalen - festiwal melodii, znany również jako Melfest albo Mello. Tam też sił próbowała polska wokalistka Margaret. Szwedzki konkurs jest organizowany od 1959 roku przez szwedzkich nadawców publicznych (Sveriges Television i Sveriges Radio). W 2000 roku został określony najbardziej popularnym programem telewizyjnym w Szwecji (nadawany w telewizji, radiu i internetowo). Selekcja odbywa się tu podobnie do zasad na Eurowizji - najpierw zwycięzców typowali jurorzy, a od 1999 roku zwycięzców wybierają zarówno jurorzy, jak i telewidzowie w głosowaniu. Co ciekawe, do 2010 roku jurorzy reprezentowali też różne regiony Szwecji, a od 2011 roku kraje uczestniczące w Konkursie Piosenki Eurowizji, z punktacją podobną do tej w eurowizyjnej rozgrywce (12 punktów dla zwycięzcy, 10 - dla drugiego miejsca i od ośmiu do jednego punktu dla pozostałych, wybranych muzyków). Od 2002 roku konkurs jest podzielony - podobnie jak Eurowizja - na półfinały, z tym że Melodifestivalen ma aż cztery półfinały. Podczas Melodifestivalen piosenki są jednak oceniane przez widzów i przez delegacje z 11 innych państw. (Sam konkurs miał w latach 2002-2015 również swoją odnogę - edycję dla dzieci, która kwalifikowała do konkursu Eurowizji Junior). To ten Festiwal wyłonił w 1974 roku zespół ABBA z piosenką "Waterloo", w 2012 roku Loreen z piosenką "Euphoria" czy w 2015 roku Månsa Zelmerlöwa z utworem "Heroes". Szwecja wygrała Eurowizję sześciokrotnie (lepsza o jedną wygraną jest tylko Irlandia). 

W tym roku krajowy finał na początku lutego: Wiemy, że czekałeś już prawie rok. My też. Dlatego widzimy się na SVT Play i SVT1 oraz w aplikacji Mello Together - brzmi szwedzka prezentacja.

Włoski temperament

Najstarszymi tego typu koncertami kwalifikującymi na Eurowizję jest jednak włoski Festiwal w San Remo, który istnieje od 1951 roku. To na wzór tego Festiwalu powstała cała Eurowizja! W latach 1953-1971 (z wyjątkiem 1956 roku) według regulaminu - każda piosenka była śpiewana dwukrotnie przez dwóch różnych artystów, z których każdy używał indywidualnej aranżacji orkiestrowej, aby zilustrować znaczenie festiwalu również jako konkursu kompozytorskiego (zwykle jedną wersję piosenki wykonał włoski artysta, a drugą zwykle wykonał zagraniczny gość). Stało się to sposobem dla wielu międzynarodowych artystów na debiut swoich piosenek na rynku włoskim, w tym: Louis Armstrong, Stevie Wonder, Paul Anka, The Yardbirds, Marianne Faithfull, Shirley Bassey, a nawet Kiss. Festiwal rozpoczął też kariery niektórych z najbardziej kultowych włoskich artystów, takich jak: Andrea Bocelli, Paola & Chiara, Il Volo, Laura Pausini czy Eros Ramazzotti. Festiwal szybko zyskał na znaczeniu, choćby po roku 1958, kiedy podczas konkursu wystąpił Domenico Modugno z piosenką "Nel blu dipinto di blu". Piosenka zajęła pierwsze miejsce w finale festiwalu, a po koncercie trafiła także do repertuaru m.in. Deana Martina i Elli Fitzgerald. Dzięki międzynarodowym wykonaniom utwór zyskał międzynarodową popularność, a singiel z piosenką sprzedał się w liczbie ponad 22 mln egzemplarzy, zapewniając Modugno trwałe miejsce w historii włoskiej piosenki. 

Włochy dotychczas wygrywały Eurowizję trzykrotnie: w 1964 roku - Gigliola Cinquetti z piosenką "Non ho l’età", w 1990 roku - Toto Cutugno z "Insieme: 1992" oraz w roku 2021 - Måneskin z piosenką "Zitti e buoni". 

Na norweską nutę

Melodi Grand Prix to z kolei coroczny konkurs muzyczny organizowany w Norwegii. Odbywa się od 1960 roku, za wyjątkiem 1970 roku, kiedy norweski nadawca zbojkotował nowy system głosowania podczas konkursu Eurowizji, 1991 roku - z powodu niezadowalających zgłoszeń (wtedy wybrano reprezentanta przez wewnętrzne selekcje) oraz 2002 roku, kiedy Norwegia nie została dopuszczona do udziału w Eurowizji z powodu zajęcia ostatniego miejsca w poprzedniej edycji. 

NÅ KJØRER VI I GANG! Se første delfinale NÅ på NRK 1 og https://t.co/xr1KI4NEUb (international stream) #nrkmgp pic.twitter.com/idSCwL5esi

— Melodi Grand Prix (@NRKmgp) January 15, 2022

Norwegia wygrała Eurowizję trzykrotnie: w 1985 roku - Bobbysocks z utworem "La det swinge", w 1995 roku - Secret Garden z utworem "Nocturne" oraz w 2009 roku - Alexander Rybak z "Fairytale". Ta ostatnia piosenka pobiła też trzy rekordy w historii konkursu: zdobyła rekordową liczbę 387 punktów, zapewniła największą przewagę między zwycięzcą i zdobywcą drugiego miejsca (Yohanną z Islandii, która otrzymała aż 169 punktów mniej), zdobyła także rekordową liczbę szesnastu najwyższych not (12 punktów). Ten ostatni rekord został jednak poprawiony przez Szwecję w 2012 roku przez Loreen, która za piosenkę "Euphoria" zdobyła osiemnaście "dwunastek". 

Wzdłuż i wszerz

Długą historię ma również inny festiwal - Festival da Canção. W tym plebiscycie mogą brać jednak udział tylko rodzimi twórcy i wykonawcy. Portugalski Festiwal Piosenki po raz pierwszy odbył się w 1964 roku. Z kolei siedem lat wcześniej, w 1957 roku, powołano do życia duńskie koncerty - Dansk Melodi Grand Prix. (Wyjątkiem był rok 1965, kiedy przedstawicielka kraju na konkurs, Birgit Brüel - została wybrana wewnętrznie przez władze telewizji). Tu, w specjalnym koncercie pojawia się co roku dziesięć utworów, ale od 2020 roku - z 10 prezentowanych piosenek publiczna telewizja wybiera 7 z nich. Pozostałe 3 utwory wybierają słuchacze radia DR P4 z grona dziewięciu zaproponowanych na antenę w styczniu. 

Dania trzykrotnie wygrała finał Eurowizji: w 1963 roku - Grethe i Jørgen Ingmann z piosenką "Dansevise", w 2000 roku - Olsen Brothers z "Fly on the Wings of Love" oraz w 2013 roku - Emmelie de Forest z "Only Teardrops". Portugalia zaś wygrała tylko raz, w 2017 roku kiedy Salvador Sobral zaśpiewał "Amar pelos dois".

Finka w kieszeni 

Od 1961 roku działa też Festiwal Uuden Musiikin Kilpailu - to koncertowa selekcja w Finlandii. Ten kraj wygrał całą Eurowizję tylko raz, w 2006 roku, przez zespół Lordi z piosenką "Hard Rock Hallelujah". 

Także mniejsze kraje mają bogatą historię selekcji artystów na Eurowizję. W Albanii taką funkcję spełnia Festivali i Këngës. FiK to największy i najważniejszy albański festiwal muzyczny organizowany co roku, w grudniu, w Tiranie. Festiwal odbywa się od 1962 roku, a od 2003 roku zwycięzcy kolejnych edycji reprezentują Albanię w Konkursie Piosenki Eurowizji. Ten kraj jednak nigdy nie wygrał finału Eurowizji; najlepszym wynikiem uzyskanym przez Albanię jest piąte miejsce, które zajęła Rona Nishliu z utworem "Suus" w finale konkursu w 2012 roku. 

Niemiecka ciekawostka

Na zwór Eurowizji, od 2005 roku działała też w Niemczech Bundesvision Song Contest. Był to festiwal muzyczny, w którym niemieccy artyści reprezentowali swoje kraje związkowe - od Maklemburgii po Westfalię i od Bawarii po Dolną Saksonię. Rozgrywki dotyczyły wszystkich 16 niemieckich landów. Pomysłodawcą festiwalu był Stefan Raab, który w 2000 roku z piosenką "Wadde hadde dudde da?" zajął piąte miejsce, a w 2011 roku współprowadził (obok Anke Engelke i Judith Rakers) finał Konkursu w Düsseldorfie. Ostatnia edycja Bundesvision odbyła się w 2015 roku. Wyniki tego konkursu, choć nawiązywały do zasad, nie kwalifikowały uczestników do Eurowizji. Niemiecki nadawca (Telewizja ProSieben planuje wraz z Raabem wskrzesić ten festiwal). 

Polskie vox populi 

W Polsce wybór reprezentanta, tak jak w wielu innych krajach, początkowo odbywał się wewnętrznie. Po raz pierwszy publiczne eliminacje odbyły się w 2003 roku (wygrał wtedy zespół Ich Troje). Kolejne krajowe preselekcje odbyły się rok póxniej, w 2004 roku (to z kolei wygrał zespół Blue Café). W 2005 roku powrócono do wewnętrznych wyborów, czym znów zajmowała się specjalnie powołana do tego komisja (wówczas wybrano grupę Ivan i Delfin). Rok póxniej, w 2006 roku, TVP wróciła do selekcyjnego koncertu (wtedy ponownie wygrał zespół Ich Troje). Od 2007 roku publiczne eliminacje nazywane były Koncertami dla Europy. Takie wydarzenia odbywały się w latach 2007-2009 (wygrywali w nich kolejno: zespół The Jet Set, Isis Gee, Lidia Kopania). W 2010 roku zrezygnowano z nazwy "Koncert dla Europy", ale znów obowiązywały podobne zasady: pierwsza selekcja komisji i od kilku do kilkunastu piosenek w koncercie, z wynikami telewidzów. Tak też w 2010 wygrał Marcin Mroziński, a w 2011 - Magdalena Tul. W 2012 i w 2013 roku Polska nie wyłaniała kandydatów i nie brała udziału w Eurowizji. W 2014 roku powrócono do wewnętrznego wyboru wokalisty, a wybór padł na duet Donatan i Cleo. Podobnie było rok później, kiedy wybrano Monikę Kuszyńską. W 2016 roku TVP powróciła do krajowych eliminacji. Wówczas Telewizja Polska wysłała zapytania do kilku wytwórni muzycznych o wytypowanie ze swojego katalogu potencjalnych propozycji. Nadesłano wtedy 88 zgłoszeń, spośród których pięcioosobowa komisja jurorska wybrała dziewięciu finalistów. Widzowie w specjalnym koncercie wybrali wówczas Michała Szpaka. Rok później było podobnie, ale widzowie postawili wtedy na Kasię Moś. W 2018 roku znów wybierali widzowie, po selekcji komisji. Najwięcej głosów zdobył wtedy duet Gromee i Lukas Meijer. W 2019 roku nastąpił kolejny zwrot w sprawie wyboru i TVP znów wystarczyła opinia specjalnej komisji. Tym razem postawiono na zespół Tulia. W 2020 roku TVP poinformowała, że reprezentant kraju zostanie wyłoniony w ramach specjalnego wydania programu "Szansa na sukces. Eurowizja 2020". Spośród 500 zgłoszeń wyłoniono 21 uczestników, którzy rywalizowali w poszczególnych, coniedzielnych odcinkach. Wtedy wybrano Alicję Szemplińską, ale Eurowizję w 2020 roku odwołano (z powodu pandemii koronawirusa). W kolejnym roku TVP wybrała wewnętrznie Rafała Brzozowskiego. W tym roku z kolei powrócono do wyboru podczas specjalnego koncertu, który odbędzie się 19 lutego. Listę kandydatów prezentujemy TUTAJ. 

ZOBACZ, JAK POLACY RADZILI SOBIE NA EUROWIZYJNYCH SCENACH:

Źródło: serwis YouTube.com / kanał Schlager Lucas

*** 

Koncerty półfinałowe i wielki finał tegorocznej Eurowizji odbędą się w hali Pala Alpitour (PalaOlimpico), która podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 2006 roku gościła mecze hokeja na lodzie, a w latach 2021-2025 jest gospodarzem tenisowych finałów ATP. 

This is the Sound of Beauty ☀️#ESC2022 #ESCita @eurovision pic.twitter.com/WD82xGjZwW

— Eurovision Rai (@EurovisionRai) January 25, 2022

Drugi rok z rzędu reprezentacje poszczególnych krajów będą miały możliwość wykorzystania wcześniej nagranych chórków. Dopuszczalna będzie również kombinacja wokali na żywo i nagranych podkładów, z tym że wszystkie wokale prowadzące muszą być nadal wykonywane na żywo. Ponownie też krajowi nadawcy będą mieli obowiązek stworzenia przed konkursem nagrania zapasowego jako środka gwarantującego wszystkim uczestnikom możliwość wzięcia udziału w konkursie. Nagranie będzie można wykorzystać jeśli uczestnik nie będzie miał możliwości znaleźć się na scenie w Turynie lub zostanie poddany kwarantannie po przyjeździe. 

oprac. rk