41. rocznica wprowadzenia stanu wojennego. Specjalne audycje w Polskim Radiu [ZOBACZ]

41 lat temu, w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku, komunistyczne władze wprowadziły w Polsce stan wojenny. Już w pierwszych godzinach, siłami milicji i bezpieki, przeprowadziły akcję pod kryptonimem "Jodła" - internowanie wytypowanych wcześniej osób. Na podstawie przygotowanych list aresztowano osoby, które mogły stanowić zagrożenie dla ustroju. Polskie Radio zaprasza na specjalne audycje i materiały poświęcone tym wydarzeniom. 

41 lat temu, w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku, komunistyczne władze wprowadziły w Polsce stan wojenny

Foto: Tomasz Bidermann/shutterstock.com

Cykl "Rocznica wprowadzenia stanu wojennego" godz. 6.50, 7.50. 8.50, 9.50, 10.50, 11.50, 12.50, 13.50, 14.50, 15.50, 16.50, 17.50 i 18.50. 

W audycji "Wieczór z Historią" (godz. 0.05) -  piosenki, songi, pieśni, ballady odnoszące się do  wprowadzenia stanu wojennego  przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego 13 grudnia 1981 roku. Usłyszymy m.in. "Szachy", "Balladę grudniową", "Idą pancry na Wujek", "Balladę o czterech ścianach", "Do człowieka w mundurze", "Konspiratorzy" czy pieśń "Solidarność". Na audycję zaprasza Lech Makowiecki. 

W "Sygnałach dnia" gośćmi byli: o godz. 7.15 Paweł Jabłoński, wiceminister spraw zagranicznych, a o godz. 8.15 Karol Nawrocki, prezes IPN. 

O godz. 19.30 zapraszamy na "Eurekę" [prow. Dorota Truszczak]. Dekret o stanie wojennym z 12 grudnia 1981 roku wprowadził do  ówczesnego prawa w PRL instytucję internowania jako formę represji wobec działaczy Solidarności. Internowanie było arbitralną decyzją administracyjną komendanta milicji bez możliwości odwołania i określenia czasu trwania. Ogółem w stanie wojennym internowano około 10 tysięcy osób: 1008 kobiet i 8728 mężczyzn.

O ośrodkach odosobnienia, bo i tak były nazywane ośrodki internowania, zwane potocznie internatami opowie dr Grzegorz Majchrzak - historyk Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej. 

Po godz. 23.10 zapraszamy do wysłuchania reportażu "W noc grudniową" autorstwa Alicji Maciejowskiej, w którym internowani opowiadają o pierwszej nocy stanu wojennego. Są to indywidualne przeżycia aresztowanych, opis rozbicia siedziby Solidarności na Mokotowskiej, a także wrażenia więzienne. Opowieści przejmujące, nawet tragiczne, przeplatają się z relacjami dowcipnymi. Wszystkie nagrania pochodzą z roku 1982. Audycja była nadana w grudniu 1989 r. 

***

Przez cały dzień na antenie radiowej Jedynki będziemy mówić o akcji zainicjowanej przez IPN "Zapal światło wolności".

W akcji może wziąć udział każdy, zapalając świeczkę w oknie lub wirtualnie na stronie swiatlowolnosci.ipn.gov.pl.

Symboliczne światło zapłonie na pewno w oknach prezydenta RP Andrzeja Dudy, który objął akcję honorowym patronatem, oraz abp. Celestino Migliore, nuncjusza apostolskiego w Polsce, i abp. Stanisława Gądeckiego, przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Udział w kampanii zapowiedział również abp. metropolita gnieźnieński prymas Polski Wojciech Polak.

 

W "Poranku Dwójki" o godz. 8.30 rozmawialiśmy z Jarosławem Wróblewskim z Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. 

Omówimy także książkę "Dni grudniowe. Dzienniki stanu wojennego".

W "Rozmowach po zmroku" o godz. 21.30 sięgniemy do archiwalnych nagrań Polskiego Radia.

Z chwilą wprowadzenia stanu wojennego Polskie Radio i Telewizja zostały objęte pełną kontrolą przedstawicieli Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. Wprowadzono pełną blokadę informacji. Budynki radia i telewizji zostały przejęte i obstawione przez wojsko. Same instytucje zmilitaryzowano. To oznaczało, że każde polecenie służbowe stawało się rozkazem. Żaden pracownik, podobnie jak żołnierz, nie mógł nie wykonać rozkazu. Groziły za to kary, w teorii do kary śmierci włącznie.

 

Od godz. 6.00 do 18.00, tuż po serwisach informacyjnych Trójki, emitowane są wypowiedzi osób, które w mniej lub bardziej bezpośredni sposób brały udział w wydarzeniach stanu wojennego. Usłyszymy m.in. Bogdana Borusewicza, Danutę Pacyńską-Drzewińską i Franciszka Drzewińskiego, Andrzeja Gwiazdę, Leszka Kołakowskiego, Kornela Morawieckiego, Jana Rulewskiego, Stefana Trzcińskiego, Lecha Wałęsę, Jana Pawła II, a także dziennikarzy Radia Wolna Europa.

Ok. godz. 10.45, w "Niezłej historii", będącej stałym elementem audycji "Trójka przed południem" Piotr Łodej porozmawia z dr. Tomaszem Gajownikiem o tym, jaka była geneza stanu wojennego oraz jak wyglądały przygotowania i sam proces jego wprowadzenia.

Podobna tematyka – choć w dużo szerszym ujęciu – zdominuje wieczorny "Klub Trójki". O tym, jak decyzja gen. Jaruzelskiego została uznana za wypowiedzenie wojny Polakom, jak stan wojenny złamał nadzieje na zmiany w naszym kraju, a pacyfikacja Solidarności pociągnęła za sobą uwięzienie blisko 10 tysięcy ludzi, Piotr Dmitrowicz będzie rozmawiał z gośćmi audycji. Jednym z nich będzie dr Grzegorz Majchrzak, historyk z IPN.

13 grudnia Czwórka zaprasza na powtórkę ze slangu stanu wojennego. Przypominamy hasła, które wiązały się z tym czasem. Tuż po 7.30 w audycji "Pierwsze słyszę" powiedzieliśmy, czym była WRON-a. Na pytanie "co wspólnego miał WRON z wroną?" odpowie Łukasz Przybyłek, historyk z Dziecięcego Uniwersytetu Ciekawej Historii. Przypomnimy też zawołanie opozycji "Wrona orła nie pokona". Do poznania kolejnych słów i zwrotów slangu stanu wojennego zapraszamy na stronę internetową Czwórki.

Po 10.30 w "Stacji Kultura" zaprosimy na wyjątkowe widowisko w 41. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego "Kryptonim »Jodła«". Organizatorami tego słowno-muzycznego spektaklu są Instytut Pamięci Narodowej i Telewizja Polska.

W mroźną niedzielę 13 grudnia 1981 roku radio i telewizja nadawały komunikat generała Wojciecha Jaruzelskiego obwieszczający wprowadzenie na terenie całego kraju stanu wojennego. Warto wiedzieć, że poprzedziła go akcja "Jodła", rozpoczęta w nocy z 12 na 13 grudnia. Jej ostrze było wymierzone w działaczy "Solidarności" i innych niezależnych intelektualistów uznanych przez władze komunistyczne za osoby groźne dla bezpieczeństwa państwa. Celem "Jodły" było zatrzymanie i umieszczenie w uprzednio przygotowanych aresztach i więzieniach wytypowanych osób, które figurowały na liście wrogów systemu.

Autorzy widowiska "Kryptonim »Jodła«" opowiedzą o tym trudnym czasie przez pryzmat prywatnych historii osób internowanych lub pokrzywdzonych. Wysłuchamy wspomnień m.in.: Adama Giera, Antoniego J. Wręgi, Stanisława Deja, Barbary Jęśko, Małgorzaty Węglewskiej, Ludwiki Wujec czy Jarosława Hyka. Więcej szczegółów w "Stacji Kultura" w Czwórce.

***

Zobacz serwis specjalny: