Łódź
W łódzkiej katedrze została odsłonięta tablica dedykowana pamięci Jana Kozielewskiego-Karskiego. Podczas mszy świętej w uroczystość Jana Chrzciciela poświęcił ją arcybiskup Marek Jędraszewski. Łódzki metropolita przypomniał o wartości misji, której podjął się Karski. - Dla niego głównym zadaniem było przekazanie Zachodowi prawdy o okupowanej Polsce, o mordowanej inteligencji, o beznadziejnym losie Żydów stłoczonych w gettach, czekających na transport do komór gazowych. I podjął się tej misji - podkreślał arcybiskup Jędraszewski. Duchowny zaznaczył, że wielką rolę w misji Karskiego odegrało pochodzenie łódzkiego kuriera. Mówił, że jego dom był pełen patriotycznych tradycji.
Lublin
Z kolei Na Zamku Lubelskim odbyła się sesja poświęcona Janowi Karskiemu. Podczas spotkania wręczone zostały "Orły Jana Karskiego". Otrzymali je między innymi przedstawiciele rodziny Kozielewskich, z której wywodził się Jan Karski. Jak mówił spokrewniony z Karskim Jerzy Kozielewski - Stryj nigdy nie dzielił ludzi na narodowości. (...) Kochał ludzi i jeśli ich dzielił to na dobrych i złych, ale nikogo nie przekreślał. Te nagrody promują osoby myślące podobnie - podkreślił Kozielewski.
Wśród odznaczonych "Orłami Jana Karskiego" znalazł sie też były prezydent Aleksander Kwaśniewski. Polityk nawiązał do pokolenia, z którego wywodził się Karski - ludzi, którzy zostali doświadczeni tragedią II wojny światowej i którzy mieli różne postawy wobec m.in. holokaustu. (...) Byli też tacy jak Karski, którzy nie bali się podjąć ryzyka. Nie wahał się położyć swoje życia na szale, aby głosić prawdę o dziejących się w Polsce zbrodniach - mówił Kwaśniewski.
Dąb Karskiego
Wcześniej, w Lublinie, przy Szkole Podstawowej nr 24 został zasadzony dąb Jana Karskiego. Inicjatorem tego wydarzenia był naczelny rabin Polski Michael Schudrich. Jak mówi drzewo stanowi niezwykły symbol - życia. Schudrich przypomniał, że gdy Jan Karski opowiadał Zachodowi o zbrodniach na narodzie żydowskim, nikt nie chciał w to wierzyć. Wówczas misja nie spełniła swojego zadania, natomiast jest lekcją dla nas. - On poprzez swoją postawę uratował nas przed nietolerancją, obojętnością. Jego przykład oddziałuje na nas - zaznaczył naczelny rabin Polski.
W grudniu 2013 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2014 Rokiem Jana Karskiego.
Zobacz serwis - Historia>>>
Bohaterska biografia
Właściwe nazwisko Karskiego to Jan Kozielewski. Uczył się w gimnazjum w Łodzi, był członkiem Sodalicji Mariańskiej. Po ukończeniu w 1935 roku studiów prawniczych i dyplomatycznych na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie pracował jako urzędnik Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
W 1936 roku ukończył kurs oficerski w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. We wrześniu 1939 roku służył w oddziale artylerii konnej. Dostał się najpierw do niewoli sowieckiej, a potem, po wymianie jeńców, do niewoli niemieckiej, z której zbiegł.
Wrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną. Ze względu na doskonałą pamięć i znajomość języków obcych powierzono mu obowiązki politycznego kuriera władz Polskiego Państwa Podziemnego.
W styczniu 1940 roku udał się jako kurier i emisariusz do władz Rzeczypospolitej na uchodźstwie, we Francji. W czasie kolejnej misji do Francji, w czerwcu 1940 roku został aresztowany przez Gestapo na Słowacji Po brutalnych przesłuchaniach próbował popełnić samobójstwo, obawiając się, że podczas kolejnych tortur może zdradzić Niemcom istotne informacje o polskim podziemiu. Odratowany, trafił do więziennego szpitala w Nowym Sączu, z którego został uwolniony dzięki akcji Związku Walki Zbrojnej.
Prawda o Zagładzie
Jesienią 1942 roku pod pseudonimem Jan Karski, którego odtąd stale używał, wyruszył w kolejną misję, tym razem do Wielkiej Brytanii, gdzie spotyka się z gen, Sikorskim. Jednym z jego głównych zadań było poinformowanie aliantów o tragicznej sytuacji ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką. Zbierając informacje na ten temat, dwukrotnie przedostał się do warszawskiego getta, a także do obozu przejściowego w Izbicy, z którego Żydzi kierowani byli do obozów zagłady. Na podstawie jego relacji i dokumentów minister spraw zagranicznych Edward Raczyński przedstawił w grudniu 1942 aliantom notę o objętości broszury "Masowa eksterminacja Żydów w Polsce okupowanej przez Niemców".
Jan Karski w Radiach Wolności>>>
Wstrząsającą relację naocznego świadka przekazał Karski wielu amerykańskim i brytyjskim politykom, dziennikarzom i artystom. Spotkał się miedzy innymi z ministrem spraw zagranicznych rządu brytyjskiego Anthony'm Edenem oraz w 1943 roku z prezydentem USA Franklinem Delano Rooseveltem oraz przedstawicielami amerykańskich organizacji żydowskich. Jednak jego dramatyczne apele o ratunek dla narodu żydowskiego nie przyniosły rezultatów - większość rozmówców nie dowierzała jego doniesieniom lub je ignorowała.
Zachodni przywódcy, a nawet niektórzy liderzy organizacji żydowskich w USA, nie dawali wiary jego wstrząsającym relacjom o Holokauście. Nie wpłynęły one na politykę państw sprzymierzonych w czasie wojny, opierającą się na założeniu, że jedynym sposobem uratowania Żydów jest pokonanie najpierw nazistowskich Niemiec.
Przez wiele lat po wojnie Jan Karski nie mówił o swoich wojennych przeżyciach. Przerwał milczenie dopiero na przełomie lat 70. i 80. gdy wystąpił w filmie Lanzmanna "Shoah" (1978) oraz wygłosił referat poświęconych swojej misji na Międzynarodowej Konferencji Wyzwolicieli Obozów Koncentracyjnych (1981).
Jan Karski otrzymał wiele prestiżowych wyróżnień - uhonorowano go między innymi tytułem "Sprawiedliwego wśród Narodów Świata", osiem uczelni polskich i zagranicznych przyznało mu doktoraty honoris causa, był kawalerem orderów Virtuti Militari (1943 r.) i Orderu Orła Białego (1995), honorowym obywatelem Izraela oraz Łodzi.
W 1998 roku izraelski Instytut Pamięci Yad Vashem zgłosił jego kandydaturę do Pokojowej Nagrody Nobla.
Jan Karski zmarł 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie.
W 2012 r. prezydent USA Barack Obama uhonorował pośmiertnie Karskiego Medalem Wolności, najwyższym cywilnym odznaczeniem amerykańskim. W tym samym roku Muzeum Historii Polski uruchomiło stronę internetową poświęconą Janowi Karskiemu, a w 2013 zaprezentowało wystawę "Jan Karski. Człowiek wolności", pokazywaną w kraju i za granicą.
mc
