Ekspozycję tworzą prace, które powstawały w ostatnich latach życia artysty: cykl dwudziestu czterech obrazów olejnych przenikniętych symboliką azjatyckiej wizji kosmosu, zatytułowany „Mandale”, obrazy: Dwie przestrzenie i Sąd ostateczny, czternaście rysunków oraz kamienna rzeźba.
To zaledwie wycinek bogatej spuścizny tego niezwykle utalentowanego artysty o nadzwyczajnej wyobraźni. Urodzony w 1927 w Wilnie, po II wojnie światowej wraz z rodziną został przesiedlony do Lublina. Studiował w PWSSP w Łodzi u Władysława Strzemińskiego i w krakowskiej ASP, razem z Tadeuszem Wróblewskim, Andrzejem Wajdą i Janem Tarasinem.
W ciągu swej kariery artystycznej Strumiłło podróżował po wielu krajach, dokumentując pobyt cyklami rysunkowymi i fotograficznymi. Zwiedził m.in. Tajlandię, Chiny, Japonię, Mongolię, Indie, Nepal, przemierzył Himalaje, Ałtaj, Kraj Chabarowski, Kaukaz, pustynię Gobi. Interesowały go azjatyckie tradycje i kanony piękna, a wiele elementów kultury orientalnej znalazło odzwierciedlenie w jego twórczości. Owocem wypraw Strumiłły są cykle rysunkowe i fotograficzne:
"Chiny" (1954 i 1961), "Daleki Wschód", "ZSRR" (1958), "Indie" (1959, 1970, 1972), "Mongolia"(1967), "Wietnam"(1969, 1970, 1978), "Nepal"(1974, 1980), "Japonia" i "Tajlandia"(1978). Obok rysunków, grafik
i fotografii tworzył wówczas także wiersze inspirowane myślą Wschodu, taoizmem i buddyzmem. Refleksje związane z jego egzotycznymi peregrynacjami i odległymi kulturami wybrzmiewają również w jego poezji.
W wierszu „To do Itaki płynie łódź” z tomiku wierszy „Powidoki. Wiersze i zapiski z lat 1947-2019” wydanym w roku śmierci Strumiłły, artysta pisał: Los nam wyznaczył geografię/ I w swoim czasie nas umieścił/ A my niewolni nieposłuszni/ Tam podążamy gdzie jesteśmy.
Czarna ściana Kordegardy, na tle której ożywają barwne mandale, i czarne koło w środku każdej z nich tworzą intrygującą przestrzeń i przywołują słowa samego artysty, który tak skomentował swoje działa:
- Mnie, człowiekowi niepewności, zwątpień i podejrzeń pozostaje tylko krąg czerni…
- Mandala w sanskrycie oznacza krąg, dysk, orbitę ciała niebieskiego, a w języku tybetańskim środek lub „to, co otacza”. W centrum mandali umieszczano zazwyczaj wyobrażenie bóstwa solarnego. Andrzej Strumiłło umieszcza w środku oko opatrzności, wieczności, kosmosu. Stawia eschatologiczne pytania. W obecnym czasie szalejącego niepokoju spowodowanego wojnami, inflacją, pandemią, zagrożeniem głodem, tracimy z oczu czasem najważniejsze sprawy. Andrzej Strumiłło umie je przywoływać - mówi Katarzyna Haber, kuratorka wystawy.
Andrzej Strumiłło (ur. 23 października 1927 w Wilnie, zm. 9 kwietnia 2020 w Suwałkach) – malarz, grafik, rzeźbiarz, fotograf, poeta, pisarz, scenograf, pracownik ASP w Krakowie, kierownik pracowni graficznej Sekretariatu Generalnego ONZ. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi pod kierunkiem Władysława Strzemińskiego, a także na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie w 1950 roku uzyskał dyplom.
W latach 1949–1953 był asystentem na obu uczelniach. Od 1977 do 1980 pracował na stanowisku profesora krakowskiej ASP, a w roku akademickim 1987/1988 był wykładowcą suwalskiej filii Akademii Teologii Katolickiej. W latach 1982–1984 przebywał w Nowym Jorku, gdzie w wyniku wygranego konkursu piastował stanowisko kierownika pracowni graficznej przy sekretariacie ONZ, lecz nie zdecydował się na przedłużenie kontraktu i powrócił do Polski, gdzie osiadł na stałe w Maćkowej Rudzie nad Czarną Hańczą. W 1977 zainicjował Spotkania Sztuka–Środowisko w Wigrach.
23 sierpnia 1980 roku podpisał się pod apelem 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami.
Dzięki współpracy z Polską Izbą Handlową, dla której od 1956 r. projektował pawilony wystawiennicze, mógł podróżować po świecie. Wydał dwa tomy poezji: Moje i Jak. W roku 2008 nakładem łomżyńskiej oficyny wydawniczej „Stopka” ukazała się książka Factum est, która jest zbiorem dzienników i ilustracji artysty z lat 1978–2006, a w 2009 „Ja. Poezje wybrane”. Wraz z Czesławem Miłoszem i Tomasem Venclovą był pomysłodawcą stworzenia Księgi Wielkiego Księstwa Litewskiego, której to przygotowania i wydania w maju 2009 podjęła się sejneńska fundacja „Pogranicze”. Od 1984 artysta mieszkał w Maćkowej Rudzie nad Czarną Hańczą na Suwalszczyźnie, gdzie stworzył miejsce spotkań i rezydencji dla artystów z całego świata.
Kordegarda Galeria Narodowego Centrum Kultury: Andrzej Strumiłło. Mandale
Czas trwania: 9 czerwca - 3 lipca 2022
Kurator: Katarzyna Haber
Organizatorzy: Narodowe Centrum Kultury, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego kordegarda.org
Narodowe Centrum Kultury (NCK) jest jedną z największych instytucji kultury w Polsce, o bardzo szerokim spektrum działania. Organizuje i współorganizuje krajowe i międzynarodowe wydarzenia: festiwale, koncerty, przeglądy, konferencje. Prowadzi działalność edukacyjną, badawczą, szkoleniową, wystawienniczą, m. in. zarządza galerią Kordegarda, gdzie wystawiane są prace czołowych polskich artystów.
Angażuje się w upamiętnianie ważnych wydarzeń i ludzi kultury oraz popularyzację poprawnej polszczyzny. Działa na rzecz profesjonalizacji kadr kultury. Za pośrednictwem programów dotacyjnych i stypendialnych wspiera instytucje, organizacje i twórców kultury. Wydaje książki, gry i płyty. Produkuje filmy (w tym pionierskie projekty w technologii wirtualnej rzeczywistości). Realizuje murale i podcasty poświęcone kulturze (www.audycjekulturalne.pl).
W 2021 r. NCK zostało uhonorowane przez ministrów kultury grupy V4 Międzynarodową Nagrodą Wyszehradzką. NCK jest też laureatem Złotego BohaterONa 2021 za popularyzowanie historii oraz najsilniejszą marką – liderem sektora kultury w medialnym rankingu Top Marka 2021.
mat.prasowe
