– Życiorys wpisany w historię Polski, literatura i patriotyzm wpisane w życiorys: tak można by podsumować niezwykle bogate życie i twórczość Jarosława Marka Rymkiewicza. Mamy tu wszystko: poezję, teatr, eseje historyczne, publicystykę historyczną. Co dał Polsce Jarosław Marek Rymkiewicz? – tym pytaniem rozpoczęła Magdalena Złotnicka.
Wielki rozdział polskiej literatury
– Zamyka się wielki rozdział polskiej literatury, rozdział trwający 60 lat. To się zaczyna od późnych lat 50., kiedy debiutował z wielkim sukcesem jako poeta i jako programotwórca, autor esejów, które inicjowały w polskiej literaturze współczesnej nurt neoklasycyzmu. Później każda dekada przynosi osobny rozdział: lata 70., kiedy dochodzi do tego teatr, lata 80., kiedy zaczyna się jego eseistyka historyczno-literacka, eseistyka współczesna, lata 90., kiedy do poezji dochodzą jego wywiady, uczestnictwo w życiu publicznym – wylicza literaturoznawca prof. Andrzej Waśko, historyk kultury z Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Możemy wracać do każdej z tych epok i w każdej z nich znajdziemy coś istotnego, co ma do przekazania współczesnym czytelnikom – wskazuje.
Sprawy absolutnie zasadnicze
– Pan profesor mówił o różnych twarzach Jarosława Marka Rymkiewicza: dla mnie najważniejsza była jego twórczość poetycka. To trzeba powiedzieć wprost: zmarł najwybitniejszy żyjący polski poeta. To bardzo smutny dzień, a jednocześnie ukazujący jego ogromną spuściznę. On na przykład stworzył w latach 80. jakże charakterystyczny model poezji ujętej w dystychy: okazało się, że znakomicie nadaje się do przekazywania treści patriotycznych – mówi krytyk literacki Krzysztof Masłoń. – On powtarzał: "Ważne jest nie to, co ja robię, ważne jest, czego Polska chce i co się jej przyda". I tu dochodzimy do spraw absolutnie zasadniczych, bo do spraw bytu narodowego – stwierdza.
Zmagania z polskością
– W eseistyce historycznej interesowały go różne epoki. Sytuacje kryzysowe w I Rzeczpospolitej, czego dowodem jest "Samuel Zborowski" i "Wieszanie", bodaj najbardziej popularny, najbardziej na czasie esej Jarosława Marka Rymkiewicza. Pozornie odnosiło się to do czasów insurekcji kościuszkowskiej, do rozliczania z renegatami, zdrajcami, ale można to było odczytywać jako pytanie, dlaczego w III RP zaniechano dekomunizacji i lustracji – tłumaczy z kolei dziennikarz Tomasz Zapert. – Jego zmagania z polskością miały wymiar wielu epok historycznych: napisał też przecież świetną powieść "Umschlagplatz" dotyczącą warszawskiego getta – dodaje.
Po stronie szaleńców, czyli ludzi odważnych
– "Bo są trumny, co łakną, krzyczą wniebogłosy": ta fraza nasuwa mi się, kiedy myślę o Jarosławie Marku Rymkiewiczu – przyznaje poeta Cezary Dąbrowski. – Rzeczywiście, występował w roli "podtrzymującego za ramię" takie postaci dla Polski fundamentalne, jak Samuela Zborowskiego czy Rejtana. W swoich wędrówkach, podróżach był bardzo dociekliwym analitykiem przeszłości, która odciskała piętno na wszystkich wielkich, którzy pojawili się w polskiej literaturze. To, co bardzo utkwiło w mojej pamięci: stawanie po stronie tzw. szaleńców, czyli ludzi odważnych. A w słowach Rejtana Rymkiewicz słyszał ostatnie słowo Rzeczpospolitej – wskazuje.
49:20 2022_02_05 16_07_28_PR3_Trojka_literacka.mp3 Wspomnienie o Jarosławie Marku Rymkiewiczu (Trójka literacka)
***
Tytuł audycji: Trójka literacka. Wydanie specjalne
Prowadzi: Magdalena Złotnicka
Goście: prof. Andrzej Waśko (literaturoznawca, historyk kultury z Uniwersytetu Jagiellońskiego), Cezary Dąbrowski (poeta), Krzysztof Masłoń (dziennikarz, publicysta, krytyk literacki), Tomasz Zapert (dziennikarz)
Data emisji: 5.02.2022
Godzina emisji: 16.07
pr
