Historia nieznana ukryta w podziemiach
Dzięki nowej wystawie na Wzgórzu Wawelskim przyjrzymy się z bliska architektonicznym detalom znajdującym się w zamkowych piwnicach. Zwiedzający po raz pierwszy zobaczą, jak wzniesiono renesansową rezydencję.
Za pomocą wyreżyserowanej gry światła i najnowocześniejszej technologii (ekspozytory służące do samodzielnego zgłębiania wiedzy, projekcje multimedialne, rekonstrukcje 3D) ukażemy czytelne ślady także wcześniejszych budowli i urządzeń gotyckiego zamku – dolną część wieży Jordanki i średniowieczną, zachowaną w oryginale studnię.
Wawel podziemny. Nowa wystawa stała/nowa trasa zwiedzania
Powstanie tu również nowoczesny magazyn studyjny poszerzany nieustannie o nowe obiekty, udostępniony zwiedzającym, ale nadal pozostający miejscem pracy muzealników, badaczy. Oddamy go również w ręce edukatorów, którzy zaaranżują tu nowoczesną przestrzeń służącą wymianie doświadczeń, myśli i reinterpretacji sztuki tworzącej jedną z najcenniejszych kolekcji na świecie.
"Zwiedzający zostaną oczarowani"
– Z wielką radością i wdzięcznością przyjęliśmy decyzję Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa o wsparciu finansowym wielkiego projektu "Wawel podziemny". Jestem przekonany, że zwiedzający, którzy już pod koniec 2023 roku będą mieli okazję zejść do podziemi zamku, zostaną oczarowani tym, co tu zastaną. Tworzymy bowiem ekspozycję historyczną. Opowiemy o dziejach królewskiej rezydencji za pomocą detali i kamiennych reliktów, a także wielowiekowych, renesansowych i gotyckich murów, w sposób innowacyjny, nastawiony na doświadczenie. Nikt przed nami tego nie uczynił – mówi prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.
Wspomniane piwnice powstały w pierwszej połowie XVI wieku. Przestrzeń ta stała się później jednym z magazynów, w którym od lat 80. XX wieku gromadzono kamienne detale architektoniczne.
Wawel podziemny. Nowa wystawa stała/nowa trasa zwiedzania
Dwie narracje: chronologiczna i geologiczna
Wejście na wystawę znajdzie się w rejonie Dziedzińca Arkadowego, gdzie zetkniemy się również z ekspozycją dotyczącą wody na Wawelu – w pomieszczeniu Sieni Studziennej. Dzięki tej innowacji zakończymy zwiedzanie w Ogrodach Królewskich. Nowa, wielowątkowa i złożona ścieżka podziemna będzie dostępna także dla osób z ograniczoną możliwością ruchu.
W szerszej perspektywie (do 2025 r.), zgodnie z założeniami, inicjatywa zakłada przebudowę i rozbudowę podziemnych rezerwatów archeologicznych w innych miejscach wawelskiego wzgórza – na co dzień niedostępnych dla zwiedzających.
Przed nami dwie narracje: chronologiczna, ukazująca przemiany fortyfikacji Wawelu, i ta będąca opowieścią o geologii wzgórza wawelskiego, łącząca się z wątkami legendarnymi, w tym z popularnym i uwielbianym przez turystów smokiem wawelskim.
WYSTAWA. KONTEKSTY I PRACE
Na wzgórzu wawelskim aktualnie istnieją trzy rezerwaty architektoniczno-archeologiczne tj. Wawel zaginiony, Bazylika św. Gereona, a także Smocza Jama. Niemniej mamy nadal całe obszary, które nie są udostępnione dla zwiedzających, a w których tkwi olbrzymi potencjał.
Pomysł na udostępnienie kolejnych przestrzeni, w ramach projektu Wawelu podziemnego zrodził się po to, aby zaprezentować znajdujące się na wzgórzu rezerwaty, które do tej pory nie były wykorzystane i podlegały degradacji.
Projekt składa się z dwóch komponentów: Lapidarium i Międzymurza. Historia Lapidarium zaczęła się w momencie pozyskania przez Tomasza Prylińskiego (1847-1895) ogromnej ilości detali architektonicznych wykorzystywanych przez niego w jego obszernym studiu, co stało się jednocześnie zalążkiem całej kolekcji.
Ten potężny zbiór został zniszczony podczas różnych turbulencji w czasie okupacji austriackiej. Zbiór ten został odbudowany po uzyskaniu olbrzymiej liczby detali architektonicznych, które zostały pozyskane podczas restauracji dziedzińca arkadowego w latach 1905-1914, pod kierownictwem Zygmunta Hendla (1862-1929), kiedy to podczas prac wiele oryginalnych elementów architektonicznych zastąpiono kopiami. Elementy te stanowią teraz perły naszego zbioru.
Niestety podczas wojny te cenne detale architektoniczne były wykorzystywane wtórnie na przykład do wypełniania fundamentów budowli czy utwardzania drogi do garaży. Podczas powojennych badań archeologicznych detale te ponownie zostały odkopane i odzyskane - najwięcej z nich odzyskano z Ogrodów Królewskich. Główną ideą nowej wystawy jest podkreślenie roli i wagi detali architektonicznych w całym procesie badawczym, konserwatorskim i restauracyjnym.
Zwiedzanie rozpoczynać będziemy od sali pod tytułem Jak restaurować Wawel, która będzie poświęcona akcji z początku XX w. przywracania dziedzińcowi arkadowemu dawnej świetności. Na tej wystawie w formie dialogu przedstawiana będzie „bitwa” konserwatorska, podczas której wykluwały się teoretyczne założenia doktrynalne dotyczące na przykład tego, czy podczas odnawiania zamku można zastępować oryginały kopiami.
Na końcu dotrzemy do Sali cegiełek wawelskich, czyli przestrzeni z kolekcją autentycznych cegiełek, ponieważ te znajdujące się w murze cegiełkowym to jedynie ich kopie. Ta część wystawy będzie też wzbogacona opowieściami o kilkunastu osobach, które za nimi stoją, czyli o naszych darczyńcach.
Dr Beata Kwiatkowska-Kopka, kierownik Działu Lapidarium i Rezerwatów, kuratorka ekspozycji
