Społeczeństwo kolejki

Im ktoś sobie sprawniej radził w PRL tym lepiej odnalazł się w nowej rzeczywistości - twierdzą historycy i socjologowie.

- Nasze bolesne doświadczenia z kilku wieków sprawiły, że w okresie komunizmu radziliśmy sobie lepiej niż inne społeczeństwa obozu wschodniego - twierdzi profesor Andrzej Chwalba z Uniwersytetu Jagiellońskiego.- Chociaż zaopatrzenie było w Polsce nawet gorsze niż gdzie indziej, silne więzi społeczne ułatwiały przetrwanie.

Według profesora społeczeństwo kolejki, jak ochrzcili peerelowską Polskę socjologowie,   było społeczeństwem samoorganizującym się, a to prowadziło do powstania więzi i przydało się ludziom po 89 roku, bo zaowocowało łatwiejszym dostosowaniem się do kapitalizmu.

- Gdy na ulicach stanęły "szczęki", gdy ludzie samochodami jeździli po towar do Austrii lub Turcji, procentowało to, że sie potrafiło coś załatwić, znało się kogo trzeba, umiało funkcjonować w nieformalnych strukturach - wyjaśnia profesor.

Fenomenem PRL zajęli się teraz młodzi naukowcy.

- Rozmawiałam z kilkoma rodzinami, które pod koniec lat. 70 wzięły udział w wielkim badaniu socjologicznym nad stylami życia Polaków. Fascynujące było porównanie tego, co czuli wtedy z tym co teraz - mówi  Małgorzata Mazurek, historyk z Centrum Badań nad Historią Najnowszą w Poczdamie.

Z jej badań wynika, że w szczegółach, w detalach pamięć o tamtych czasach jest bardzo wierna, ale dzisiejszy status rodziny bardzo wpływa na to, jak się pamięta PRL.

- Przez ostatnie 20 lat ludzie też się zmagali z rzeczywistością i od wyniku tych zmagań zależy to, czy PRL odbiera sie jako udrękę i kraj straconych szans czy jako państwo bezpieczeństwa socjalnego - mówi Mazurek.

Zdaniem historyka, dr. Piotra Filipkowskiego z Ośrodka "Karta" i PAN, zaradność w PRL polegała na szukaniu dojść, znajomości. Z drugiej strony było to posiadanie przywilejów: miał je prezes spółdzielni mieszkaniowej i miała pani z mięsnego. - Jeśli zaradność polegała tylko na biernym korzystaniu z przywilejów w nowej rzeczywistości stawała sie raczej przyczyną dysfunkcji niż atutem - tłumaczy.

Dyskusja o tym jak poruszano się w świecie pustych półek, dojść i przywilejów, turystyki zakupowej i reguł czarnego rynku w PRL i jak doświadczenia niedoboru wpłynęły na pamięć społeczną po 1989 roku w "Wieczorze naukowym" Katarzyny Jankowskiej.

(lu)

Aby wysłuchać całego materiału, wystarczy kliknąć "PRL" w boksie "Posłuchaj" w ramce po prawej stronie.