Nasz kraj należy do Unii Europejskiej już prawie 10 lat. Jedną z zalet obecności we wspólnocie jest możliwość podjęcia pracy w innym kraju, bez zbędnych formalności. Biorąc pod uwagę, że wielu europejczyków z tego korzysta, Komisja Europejska zaproponowała odpowiednie przepisy dot. koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Zasady te pozwalają uniknąć niekorzystnych sytuacji polegających na tym, że składki będą opłacane w kilku państwach członkowskich lub nie będzie ubezpieczenia w żadnym państwie.
Takiej koordynacji podlega wiele świadczeń.
– Można tutaj wymienić kilka takich najważniejszych: z tytułu choroby, emerytury, renty, zasiłki macierzyńskie i zasiłki pogrzebowe – tłumaczy Krzysztof Delert- Urban z Departamentu Ubezpieczeń i Składek w centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Miejsce ubezpieczenia pracownika
I co należy podkreślić – nawet pracując w kilku krajach – ubezpieczeniom społecznym podlega się tylko w jednym z państw. Dlatego najważniejsze jest ustalenie, w którym kraju pracownik powinien być ubezpieczony .
– Zgodnie z zasadą ogólną, jeśli zatrudniony wykonuje pracę w jakimś państwie członkowskim UE, to powinien być zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, właśnie w tym państwie, o ile oczywiście przepisy lokalne o zabezpieczeniu społecznym w tym państwie przewidują takie zgłoszenie. Czyli jeżeli wykonuje np. pracę w Niemczech i zawarł tam umowę o pracę, to powinien podlegać ustawodawstwu niemieckiemu – wyjaśnia Krzysztof Delert-Urban.
Praca w kilku państwach
Sytuacja się komplikuje, gdy ktoś pracuje w dwóch krajach. To dotyczy szczególnie osób mieszkających na obszarach przygranicznych. – W takiej sytuacji ustawodawstwo, które ma zastosowanie do tej osoby powinno być rozstrzygnięte przez państwo, w którym ta osoba zamieszkuje. Jeżeli zatem osoba mieszka w Polsce i wykonuje pracę zarówno w Polsce, jak i w Niemczech, to ZUS będzie właściwy, aby ustalić mające zastosowanie do tej osoby ustawodawstwo – podkreśla Krzysztof Delert-Urban. I w tym przypadku to ZUS zdecyduje w którym kraju należy opłacać składki. – Rozstrzygnięcie to zapada na podstawie określonych kryteriów. Takim najważniejszym kryterium jest ocena, w którym państwie osoba prowadzi znaczną część swojej działalności zawodowej – dodaje ekspert ZUS.
Pracownicy delegowani
I wszystko jasne. Prawie. Bo co zrobić, gdy polski pracownik, który pracował za granicą, a teraz pracuje w tej samej firmie, ale już w Polsce. To dość szczególna sytuacja.
– Taka osoba może podlegać ustawodawstwu państwa, z którego jest delegowana, mimo że faktycznie wykonuje pracę w innym państwie. Mówimy tutaj o tzw. delegowaniu, które zgodnie z przepisami o koordynacji nie może przekraczać 24 miesięcy – zauważa Krzysztof Delert-Urban z ZUS. I po 2 latach składki należy opłacać w tym drugim kraju. – W takim przypadku, osoba będzie podlegać ustawodawstwu państwa, w którym faktycznie wykonuje pracę. Podobnie jest, jeżeli z góry wiadomo, że to delegowanie ma przekraczać okres 24 miesięcy. Wówczas od razu będą miały zastosowanie przepisy państwa delegującego – uzupełnia ekspert.
Możliwe jest też podpisanie odpowiedniego porozumienia z instytucją odpowiedzialną za ubezpieczenia w państwie przyjmującym. Na podstawie takiej umowy można w dłuższym okresie opłacać składki w kraju, z którego pracownik jest delegowany.
Ważne!
Koordynacji podlegają przyznawane i wypłacane przez ZUS lub przez pracodawców:
- świadczenia pieniężne z tytułu choroby (wynagrodzenie chorobowe,
zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy,
zasiłek opiekuńczy),
- świadczenia z tytułu macierzyństwa (zasiłek macierzyński) oraz
równoważne świadczenia dla ojca,
- emerytura,
- renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa,
- renta rodzinna,
- świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
- świadczenia przedemerytalne (w tym: świadczenia przedemerytalne,
emerytury pomostowe, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne),
- dodatek pielęgnacyjny,
- dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej,
- zasiłek pogrzebowy.
Więcej informacji na stronie internetowej www.zus.pl
Opr. MB
Podstawy prawne dot. koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Obecnie obowiązują następujące umowy o zabezpieczeniu społecznym:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004,
- Umowa z 16 stycznia 1958 r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii o ubezpieczeniu społecznym (DzU. z 1959 r. nr 19, poz.114) - w odniesieniu do: Bośni i Hercegowiny, Serbii oraz Czarnogóry,
- Umowa z 6 kwietnia 2006 r. między Rzeczapospolitą Polską a Republiką Macedonii o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. z 2007r., nr 229, poz. 1686),
- Umowa z 2 kwietnia 2008 r. o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki,
- Umowa z 2 kwietnia 2008 r. o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą,
- Umowa z 25 lutego 2009 r. o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Korei,
- Umowa z 7 października 2009 r. między Rzecząpospolitą Polską a Australią o zabezpieczeniu społecznym.
A także na podstawie zapisu w załączniku nr III, część A Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71:
· art. 33 ust. 3 umowy z 7 września 1998 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii o zabezpieczeniu społecznym (DzU z 2000 r. nr 104, poz. 1105),
· umowa z 9 października 1975 r. między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym (Dz.U. z 1976 r. nr 16, poz. 101) pod warunkami i w zakresie określonym w art. 27 ust. 2-4 umowy z 8 grudnia 1990 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. z 1991 r. nr 108, poz. 468),
· art. 11 ust. 3, art. 19 ust. 4, art. 27 ust. 5, art. 28 ust. 2 umowy z 8 grudnia 1990 r. międzyRzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. z 1991 r. nr 108, poz. 468).
Powyższe oznacza, że mimo obowiązywania od dnia 1 maja 2004r. w polsko-austriackich oraz polsko-niemieckich stosunkach z zakresu zabezpieczenia społecznego przepisów wspólnotowych, czyli Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71, nadal obowiązują także pewne szczególne (korzystne dla polskich obywateli) regulacje, wynikające z obowiązujących do dnia 30 kwietnia 2004 r. między Polską a Austrią oraz Polską a Niemcami umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym.
Powyższe informacje są obowiązujące także pod działaniem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004, które z dniem 1 maja 2010 r. zastąpiło Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71. Odpowiednikiem załącznika nr III do Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 jest załącznik nr II do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004.
(Źródło: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej)
