Na tydzień przed wybuchem wojny w Moskwie doszło do spotkania ministrów spraw zagranicznych Niemiec Joachima Ribbentropa oraz ZSRS Wiaczesława Mołotowa. Podpisany wówczas pakt o nieagresji oraz tajny protokół stały się bezpośrednią przyczyną ataku na Polskę. Zdaniem historyka Jerzego Eislera podpisanie paktu miało wpływ na decyzję o rozpoczęciu II wojny światowej. Dzięki temu porozumieniu Hitler mógł rozpocząć wojnę, nie bojąc się oskarżeń, że jest jedynym agresorem w Europie.
Za początek wojny uznaje się atak niemieckiego pancernika "Schleswig-Holstein", który o godzinie 4:45 ostrzelał na Westerplatte polską składnicę wojskową. Jak ustalili historycy, dwie minuty wcześniej, czyli o 4:43, niemieckie bombowce zaatakowały Wieluń, miasto leżące około 20 kilometrów od ówczesnej granicy polsko-niemieckiej. Historyk, profesor Andrzej Ajnenkiel uważa, że należy oddać hołd zarówno poległym w Wieluniu cywilom, jak też wojskowym zabitym na Westerplatte. Jego zdaniem Wieluń stał się pierwszą ofiarą ludobójczej polityki Adolfa Hitlera.
Dyskusja na temat miejsca rozpoczęcia wojny ma charakter symboliczny i wciąż najważniejsze miejsce zajmuje obrona Westerplatte, gdzie 182-osobowa polska załoga poddała się dopiero po 7-dniowej obronie. Również 1 września 1939 roku rozpoczęła się obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, zaatakowanej przez oddziały hitlerowskie. Po zaciętej walce pracownicy urzędu poddali się, gdy Niemcy podpalili budynek. Zginęło 12 osób, 38 rozstrzelano, a 23 zginęły w obozach koncentracyjnych.
17 września 1939 roku do wojny przeciwko Polsce przystąpił Związek Sowiecki. Rosjanie wprowadzili do Polski ponad 4 tysiące czołgów, 1800 samolotów i prawie 2 miliony żołnierzy, którym Polacy mogli przeciwstawić niewiele ponad 300-tysięczną armię. Konsekwencje agresji sowieckiej z 17 września 1939 roku ponosimy do dziś.
Te wydarzenia ukształtowały bowiem obecną granicę Polski. Propaganda sowiecka określała agresję na Polskę jako "wyprawę wyzwoleńczą" w obronie "ludności zachodniej Ukrainy i zachodniej Białorusi". W konsekwencji ataku do niewoli trafiło ponad pół miliona polskich żołnierzy. Nastąpiły także masowe deportacje. Sowieci wykazywali się bezprzykładnym bestialstwem.
W II wojnie światowej wzięło udział 61 państw. Zmobilizowano ponad 110 milionów żołnierzy. W czasie wojny zginęło ponad 55 milionów ludzi, a 35 milionów zostało rannych.
pd/mk