Portal Polskiego Radia SA
słuchaj
shopping_cart
Powieści na antenie
Polskie Radio Powieści na antenie Dwójka

Niemyte dusze

Ostatnia aktualizacja: 04.11.2014 14:20
W cyklu "To się czyta" - w związku z przypadającą 18 września 75 rocznicą śmierci tego Witkacego - słuchaliśmy wybranych fragmentów książki pt. "Niemyte dusze".
Audio
  • 13'42
    "Niemyte dusze" Witkacego czyta Andrzej Chyra - część 1. (To się czyta/Dwójka)
  • 13'55
    "Niemyte dusze" Witkacego czyta Andrzej Chyra - część 2. (To się czyta/Dwójka)
  • 14'38
    "Niemyte dusze" Witkacego czyta Andrzej Chyra - część 3. (To się czyta/Dwójka)
  • 14'16
    "Niemyte dusze" Witkacego czyta Andrzej Chyra - część 4. (To się czyta/Dwójka)
  • 14'26
    "Niemyte dusze" Witkacego czyta Andrzej Chyra - część 5. (To się czyta/Dwójka)
Niemyte dusze
Foto: Polskie Radio/Wojciech Kusiński

Sam Witkacy opatrzył ją podtytułem: "studium psychologiczne nad kompleksem niższości, węzłowiska upośledzenia przeprowadzone metodą Freuda, ze szczególnym uwzględnieniem problemów polskich".

Za życia autora ukazały się zaledwie 4 artykuły z "Niemytych dusz" w dwumiesięczniku literackim "Skawa". Pracę swą opatrzył Witkiewicz dedykacją "poświęcone pamięci dr. Karola de Beaurain". Był to przyjaciel rodziców, który wprowadził Autora, zafascynowanego lekturą Kretschmera, w zagadnienia freudowskiej psychoanalizy. Wybrane fragmenty dotyczą zarówno postaw i zachowań jednostkowych, nierzadko z wykorzystaniem osoby samego Autora, jak i zbiorowych.

Czyta Andrzej Chyra.

bch/mc/ask

Czytaj także

Witkacy - samobójstwo po inwazji Sowietów

18.09.2017 06:03
W obliczu ostatecznej katastrofy - po napaści na Polskę przez Niemców z jedne i przez Sowietów z drugiej strony - Stanisław Ignacy Witkiewicz widział dla siebie tylko jedno wyjście. 18 września 1939 popełnił samobójstwo.
Stanisława Ignacego Witkiewicza Autoportret wielokrotny w lustrach, Petersburg, 1915-1917
Stanisława Ignacego Witkiewicza "Autoportret wielokrotny w lustrach", Petersburg, 1915-1917Foto: Wikipedia/domena publiczna
Posłuchaj
40'28 Ostatnie dni Witkacego. W Polskim Radiu z prof. Januszem Deglerem i prof. Lechem Sokołem rozmawia Iwona Malinowska
06'12 Manipulacje i fałszerstwa propagandy partyjnej wokół osoby Stanisława Ignacego Witkiewicza i jego pogrzebu, który odbył się po sprowadzeniu jego zwłok ze Związku Radzieckiego. Komentarz Aliny Grabowskiej, dziennikarki Radia Wolna Europa
20'28 Rozmowa dziennikarza RWE, Jacka Kalabińskiego z Czesławem Miłoszem na temat poglądów i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza (cz.1)
19'15 Rozmowa dziennikarza RWE, Jacka Kalabińskiego z Czesławem Miłoszem na temat poglądów i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza (cz.2)
więcej

Stanisław Ignacy Witkiewicz, ps. Witkacy (ur. 24 lutego 1885 w Warszawie, zm. 18 września 1939) to jeden z najbardziej wszechstronnych polskich twórców XX wieku - dramaturg, filozof, malarz, fotograf, krytyk, pisarz. Miał popełnić samobójstwo razem z Czesławą Oknińską-Korzeniowską, którą udało się odratować. Ciało Witkacego odnalazł siedemnastoletni wówczas Włodzimierz Ziemlański.

Niewątpliwie do tego desperackiego kroku pchnęło Witkacego wiele zdarzeń i okoliczności, z których najważniejszą była jednak wiadomość podana przez radio 17 września, że do Polski wkroczyła Armia Radziecka. Pisarz miał przeczucie nadciągającej groźby totalitaryzmu, który zniszczy indywidualność jednostki oraz dotychczasowe wartości naszej cywilizacji.

Swoje przeczucia opierał na osobistych doświadczeniach z komunizmem. Witkacy zetknął się z nim podczas rewolucji październikowej w Rosji. Stanisław Ignacy Witkiewicz rozumiał wprawdzie społeczne racje rewolucji i jej historyczną nieuchronność. Przerażały go jednak niesione przez nią rozkład moralny, przemoc i pospolitość, a przede wszystkim upadek najwyższych, jego zdaniem, wartości: sztuki, religii i metafizyki. Przewidywał, że wraz z rewolucją socjalną nastąpi zniszczenie indywidualności jednostki, automatyzacja i zszarzenie życia podporządkowanego idei kolektywizmu, sprowadzającego się do zaspokajania wyłącznie biologicznych potrzeb.
Wokół postaci Witkacego, jego śmierci oraz późniejszej ekshumacji narosły różne legendy, domysły oraz plotki.

Poznaj dramatyczną historię Stanisława Ignacego Witkiewicza - archiwalne audycje Polskiego Radia i Radia Wolna Europa, obrazy Witkacego oraz wspomnienia świadków znajdziesz w serwisie specjalnym Polskiego Radia ->>> Witkacy.polskieradio.pl

mk

Zobacz więcej na temat: 17 września 1939 Czesław Miłosz HISTORIA II wojna światowa komunizm POLSKA Rosja Stanisław Ignacy Witkiewicz

Czytaj także

Historia jednego zdjęcia: autoportret Witkacego

Niemal wszystkie autoportrety Witkacego są zagadkowe. Na jednym z nich, wykonanym w latach 1915 -1917 artysta przedstawił siebie wraz z czworgiem swoich własnych lustrzanych odbić. Poznaj fascynującą historię tego zdjęcia.
Posłuchaj
03'22 Historia "Autoportretu" - materiał Olgi Mickiewicz
więcej

- Technika odbić lustrzanych powstała około 30 lat wcześniej – opowiada Jolanta Rycerska ze związku Polskich Artystów Fotografików. – nazywano ją "techniką jarmarczną", ponieważ był to trochę efekciarski zabieg. Okazało się jednak, że przy świadomym użyciu, może być również bardzo nośny znaczeniowo, filozoficznie... Czuję, że Witkacy cieszył się tym obrazem.

Zdaniem ekspertów ta fotografia mówi odbiorcy bardzo wiele o samym autorze. – Patrząc na te multiplikowane twarze stajemy przed zagadką – tłumaczy Rycerska. – Chcemy ją zgłębić, ale nie jest to proste. Bowiem patrzący w głąb lustra Witkacy nie daje nam żadnych odpowiedzi…

Ale zdania są podzielone. Według innej teorii zdjęcie to jest zwykłym żartem, którym genialny twórca postanowił zadrwić z tych, którzy chcieliby je jakkolwiek zinterpretować.
- Lubował się w fotografowaniu siebie – mówi Rycerska. – Budował swój wizerunek w autoportrecie przez lata – konsekwentnie i z wielką dociekliwością. Fotografie, które powstawały nie miały być  wyłącznie sztuką, a narzędziem do poznawania siebie.
Historia portretu Yoko Ono i Johna Lennona autorstwa Annie Leibovitz

Zdjęcie to świetnie więc oddaje ducha czasów, w których triumfy święciła psychoanaliza, a wielką popularnością cieszyły się seanse spirytystyczne. Dowiedz się więcej o jego historii, słuchając nagrań ze "Stacji Kultura".

(kd)

Zobacz więcej na temat: fotografia Stanisław Ignacy Witkiewicz John Lennon POLSKA

Czytaj także

Listy do przyjaciół i wrogów

02.09.2014 12:49
Pierwszy tom korespondencji Stanisława Ignacego Witkiewicza z rodziną, przyjaciółmi, znajomymi oraz tzw. wrogami obejmuje m.in. dziecięce dopiski do listów Stanisława Witkiewicza ojca, listy do Bronisława Malinowskiego, do matki - Marii Witkiewiczowej, do Ireny Solskiej, Stefana Żeromskiego, Kornela Makuszyńskiego, Jarosława Iwaszkiewicza i wielu innych.
Witkacy, Portret Neny Stachurskiej, kwiecień 1929
Witkacy, "Portret Neny Stachurskiej", kwiecień 1929Foto: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku (MPŚ-M/1148)
Posłuchaj
14'23 St.I. Witkiewicz, "Listy do przyjaciół i wrogów", czyta Jarosław Gajewski - fragm. 1.
13'57 St.I. Witkiewicz, "Listy do przyjaciół i wrogów", czyta Jarosław Gajewski - fragm. 2.
14'16 St.I. Witkiewicz, "Listy do przyjaciół i wrogów", czyta Jarosław Gajewski - fragm. 3.
14'36 St.I. Witkiewicz, "Listy do przyjaciół i wrogów", czyta Jarosław Gajewski - fragm. 4.
14'19 St.I. Witkiewicz, "Listy do przyjaciół i wrogów", czyta Jarosław Gajewski - fragm. 5.
więcej

W korespondencji tej można wydzielić trzy okresy. Pierwszy okres obejmuje listy powstałe od dzieciństwa do 21 lutego 1914, tj. daty samobójczej śmierci narzeczonej Stanisława Ignacego, Jadwigi Janczewskiej. Drugi ­­- listy z podróży do tropików, pisane przez Witkacego będącego na granicy życia i śmierci w związku z bólem po śmierci narzeczonej. Trzeci okres to lata 1918­­-1926, gdy Witkacy – odmieniony doświadczeniem okropności wojny i rewolucji w Rosji – wraca do kraju i rozpoczyna intensywną twórczość malarską, literacką i teoretyczną.

Chronologiczny układ listów pozwala prześledzić ewolucję kształtowania się jego osobowości - od kilkuletniego Stasia z listów do babci, z charakterystycznym dla dziecka stylem i ortografią ("Kochana Babciu widzialem Panią Helene i pszywiozła mi małpe królika"), przez artystę na progu dorosłości, piszącego do przyjaciółki, Heleny Czerwijowskiej: "[…] ze mną coś się dzieje zawiłego i ciemnego w ukrytym zakamarku", aż do Witkacego-dramaturga, który przeżywa pierwsze sukcesy i porażki swoich sztuk w teatrze. (mat. wydawnictwa PIW)

Zobacz więcej na temat: literatura Stanisław Ignacy Witkiewicz