Do płaskonabłonkowych raków głowy i szyi zalicza się: raka jamy ustnej, wargi, krtani, gardła, jamy nosowej oraz gruczołów ślinowych. Cierpią na nie przeważnie mężczyźni w wieku 50-74 lat, zwłaszcza palący lub nadużywający alkoholu. W ostatniej dekadzie obserwuje się jednak wzrost zachorowań na raka głowy i szyi wśród młodych kobiet bez znanych czynników ryzyka. Dokładne przyczyny tego zjawiska nie są znane. Z badań naukowców wynika, że żeński hormon - estrogen może pobudzać u młodych kobiet rozwój tych nowotworów.
Naukowcy z Fox Chase Cancer Center w Filadelfii prowadzili badania na komórkach wywodzących się z płaskonabłonkowych raków głowy i szyi w różnym stadium rozwoju. Badane były komórki z bardzo wczesnymi zmianami, tzw. przedrakowymi oraz te, w których występowały bardzo zaawansowane zmiany.
Okazało się, że w komórkach przedrakowych estrogen pobudzał produkcję enzymu o nazwie cytochrom P450 1B1 (kodowany przez gen CYP1B1), który odpowiada za rozkładanie toksyn i metabolizowanie estrogenu do wysoce aktywnych form. Dzięki temu, komórki te zyskały lepszą zdolność migracji i szybciej się dzieliły. Estrogen hamował również procesy samobójczej śmierci (tzw. apoptozy) komórek przedrakowych.
Nie zaobserwowano, by hormon wywierał podobny wpływ na komórki zdrowe lub te, które już przekształciły się w nowotworowe. Gdy badacze zablokowali gen CYP1B1, komórki w stadium przedrakowym były mniej skłonne do migracji (o 57 proc.) i dzielenia się (45 proc.).
Zdaniem współautorki badań dr Margie Clapper, odkrycie to może pomóc w opracowaniu metod, które powstrzymywałyby rozwój zmian przedrakowych w złośliwe nowotwory głowy i szyi. Autorzy najnowszej pracy mają nadzieję, że pomoże ona w znalezieniu nowych metod prewencji tych nowotworów u kobiet.
Badacze liczą nawet, że uda im się zidentyfikować jakiś składnik diety, który obniżałby produkcję cytochromu P450 1B1. W ten sposób można by zapobiec przekształcaniu się komórek w stadium przedrakowym w komórki nowotworowe.
Jak komentuje Jennifer R. Grandis z University of Pittsburgh, która zasiada w zespole redakcyjnym pisma "Cancer Prevention Research", badania zespołu dr Clapper były prowadzone wyłącznie na komórkach hodowanych w laboratorium. Według Grandis konieczna jest ich weryfikacja w badaniach na pacjentach z płaskonabłonkowymi rakami głowy i szyi.
W swoich wcześniejszych doświadczeniach dr Clapper zaobserwowała, że estrogen i zmiany jego metabolizmu, do których dochodzi pod wpływem palenia, mogą przyczyniać się do rozwoju raka płuca.
(ki)
