Techniki satelitarne coraz bardziej wpływają na nasze codzienne życie. Często ich nie dostrzegamy, choć ich brak szybko zdezorganizowałby nasze plany i proste czynności. Podróżowanie, rozmowy telefoniczne, sporty wysokogórskie czy chociażby oglądanie telewizji byłoby bez nich niemożliwe. To dzięki satelitom widzieć więcej, osiągać szybciej i wykonywać dokładniej.
Obserwacje, łączność, nawigacja
Dzięki obserwacjom satelitarnym możemy dziś, nie ruszając się z domu, zobaczyć miejsca odległe i nieznane, na przykład te, które wybraliśmy za cel podróży wakacyjnej. Satelity znajdujące się w przestrzeni kosmicznej widzą coraz większą liczbę obiektów, a człowiek potrafi coraz inteligentniej wykorzystywać i przetwarzać obraz widziany przez satelity. Istnieją portale internetowe, na których użytkownik może korzystać z obrazu zdjęć satelitarnych, wzbogaconych o informacje dotyczące ogólnej lokalizacji lub szczegółowych adresów instytucji takich, jak banki, hotele kina czy szpitale. Wzbogacony o informacje obraz staje się coraz powszechniejszy, nadając informacji przestrzenny wymiar. Biorąc za przykład wyżej wspomnianą podróż wakacyjną, łatwiej możemy wyobrazić sobie, jak bardzo dzisiejszy rozwój technik satelitarnych ułatwia nam planowanie. Nawigacja satelitarna pomoże wybrać najkrótszą drogę z uwzględnieniem ciekawych obiektów i atrakcji turystycznych. W przyszłości będzie to także informacja o ewentualnych korkach na drogach.
Łączność satelitarna pomaga dziś osiągnąć miejsca, które kiedyś były trudniej dostępne, ponieważ sięga tam, gdzie nie ma zasięgu zwykła łączność kablowa. Dzięki niej możliwy jest dziś przepływ informacji w sytuacjach kataklizmów i katastrof np. w miejscach nawiedzanych huraganami czy powodziami oraz w sytuacjach masowych ataków terrorystycznych. Często takim zdarzeniom towarzyszy brak łączności stacjonarnej i jedynym funkcjonującym łączem jest właśnie łączność satelitarna. Jest ona obecna także tam, gdzie potrzebny jest dostęp do szerokopasmowego internetu, a nie jest opłacalne tworzenie sieci kablowej, np. w obszarach wysokogórskich. Prognozuje się dziś, że niebawem możliwe stanie się podłączenie internetu dzięki antenie satelitarnej, służącej tradycyjnie do oglądania telewizji cyfrowej. Zdaniem Jakuba Ryzenko z Polskiego Biura do Spraw Przestrzeni Kosmicznej, z technicznego punktu widzenia jest to możliwe nawet dziś.
Polska polityka kosmiczna
Rozwijanie technik satelitarnych jest niezwykle ważne; jest to narzędzie, które może służyć sprawniejszej pracy władz, opracowywaniu strategii i podejmowania lepszych decyzji. Techniki satelitarne to przede wszystkim aktualna informacja, pozwalająca na właściwe podejmowanie decyzji w sektorze publicznym, a także szansa na ogromny rozwój rynku, a dysponowanie informacją o położeniu własnym i obiektów, które śledzimy (np. potencjalnych klientów), otwiera ogromny wachlarz potencjalnych zastosowań. Oznacza to, że firmy, które zdecydują się zainwestować w ten sektor, szybko znajdą popyt na bardzo różne rozwiązania.
Zdaniem Jakuba Ryzenko, rozwój technik satelitarnych musi zacząć się od publicznej inwestycji. W przypadku technik nawigacyjnych, wszystkie systemy powstające dla wspierania pracy administracji czy służb zajmujących się zarządzaniem kryzysowym, później szybko znajdą zastosowanie komercyjne. „W ten sposób rynek zastosowań publicznych, finansowany ze środków publicznych, może być lokomotywą rozwoju zastosowań komercyjnych. Administracja powinna czuć się zobligowana do stosowania nowoczesnych rozwiązań dlatego, że w ten sposób napędza rozwój naszego przemysłu wysokich technologii”, dodaje Ryzenko.
Sektor technologii kosmicznych na świecie wciąż się rozwija. Obecnie na tę gałąź, przeznacza się rocznie blisko 180 miliardów dolarów w skali światowej. Ponad 40% z tej sumy przeznaczona jest na usługi satelitarne, czyli techniki satelitarne „w akcji”. Jest to kwota wielkości rocznego polskiego budżetu. Komisja europejska ocenia, że w roku 2020 rynek samej nawigacji satelitarnej osiągnie blisko 300 miliardów euro, z czego 2/3 przeznaczone będą na usługi, a pozostała cześć na urządzenia i odbiorniki.
Polskie narzędzia kosmiczne
Patrząc z komercyjnego punktu widzenia rozprzestrzeniania się technik i korzystania z nich, Polska ma dziś jedną z nowocześniejszych w Europie, stację odbiorczo-nadawczą w Psarach. Posiada także jedną z nowocześniejszych stacji odbioru zdjęć satelitarnych z satelity ICONOS, ma również rozwijany przez Instytut Geodezji i Kartografii ogólnopolski system referencyjny, który będzie wspomagał pomiary nawigacyjne, czyli informacje, które otrzymywane są z odbiorników GPS. Będzie ona dodatkowo wzmacniana informacją przesyłaną z tego systemu. Służy to zwiększeniu precyzji nawigacji satelitarnej.
Dużym utrudnieniem w budowaniu systemu narzędzi i technik satelitarnych w Polsce jest wciąż brak własnych systemów satelitarnych. To ogranicza Polsce dostęp do zdjęć satelitarnych czy innych usług. W rozwoju budowania współpracy koniecznej do budowy i rozwoju podobnej współpracy, pomoże Polsce jej udział w programach Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). To właśnie było celem podpisanego w kwietniu br. porozumienia PEX. Dzięki niemu, Polska stała się państwem stowarzyszonym z ESA, co oznacza, że polskie firmy i instytucje naukowe, mogą uczestniczyć w programach realizowanych przez Europejską Agencję Kosmiczną.
Dni Technik Satelitarnych
Przy budowaniu systemu technik satelitarnych w Polsce konieczna jest współpraca wielu firm i instytucji naukowych, reprezentujących polskie środowisko kosmiczne. Ich spotkanie było możliwe podczas odbywających się w Warszawie w dniach 21-24 czerwca Dni Technik Satelitarnych. Zaprezentowano na nich wiele nowych rozwiązań, możliwości i perspektyw, służących rozwojowi sektora kosmicznego w naszym kraju. Ponad 50 firm oraz instytucji naukowych spotkało się w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, by zaprezentować swoje dokonania i możliwości. Pokazano m.in. mapy i systemy nawigacyjne, quady z nawigacją satelitarną czy system łodzi ratowniczych, bazujących na monitoringu nawigacyjnym. Zademonstrowano także bezpilotowe samoloty, przekazujące obrazy z powietrza oraz roboty mobilne, które mogą być rozwijane pod kątem eksploatacji kosmicznej.
Częścią Dni Technik Satelitarnych były wystawy. Jedną z nich zaprezentował Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Uczestnicy mogli zobaczyć bieżące dane uzyskane z systemów satelitarnych. Dane satelitarne pozyskiwane są z satelitów, których operatorami jest Europejska Organizacja Eksploatacji Danych Meteorologicznych. Polska jest obecnie członkiem współpracującym tej organizacji i prawdopodobnie w przyszłym roku zostanie jej pełnym członkiem. IMGW korzysta także z satelitów amerykańskich oraz satelity chińskiego. Ostatnie kilka lat były okresem bardzo dynamicznego rozwoju systemów satelitarnych dla meteorologii, co sprzyja poprawie długości prognoz.
Z systemów satelitarnych korzysta także telefonia cyfrowa. Dzięki nim, dzisiejsze telefony komórkowe mają coraz szersze zastosowanie. Dynamicznie rozwija się m.in. nawigacja przy użyciu tego małego urządzenia mobilnego. Taka nawigacja to m.in. zintegrowany system ratownictwa, w tym monitoring łodzi ratunkowych lub wspomaganie systemu dowodzenia, umożliwiającego obserwację i lokalizację innych jednostek ratunkowych.
Ekspozycje prezentujące wykorzystanie technik satelitarnych oraz technologii kosmicznych, zaprezentowało także m.in. Centrum Badań Kosmicznych PAN, Europejska Agencja Kosmiczna, Instytut Lotnictwa, Instytut Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego, Polska Platforma Technologii Kosmicznych i Studenckie Koło Astronautyczne Politechniki Warszawskiej. Więcej o Dniach Technik Satelitarnych znaleźć można na www.dnitechnik.kosmos.gov.pl
Joanna Paszkowska
