"Science" podsumowuje naukę AD 2011

Wykrycie nadzwyczajnej skuteczności leków przeciwwirusowych w walce z epidemią HIV/AIDS - to według tygodnika "Science" naukowy przełom roku.

Sukces: leki przeciwwirusowe

 Przez kilka lat eksperci badali ponad 1700 heteroseksualnych par w Brazylii, Indiach, Tajlandii, USA i w kilku krajach Afryki. Jedna osoba w każdej z par była nosicielem wirusa HIV. Okazało się, że prawidłowe stosowanie leków antyretrowirusowych zmniejsza ryzyko zakażenia partnera o 96 procent.

- Teraz już nie ma nad czym debatować. Leczenie można uznać za formę zapobiegania. Same leki nie rozwiążą ostatecznie problemu AIDS, ale w połączeniu z innymi metodami mogą być bardzo skuteczne w pokonywaniu epidemii - mówi dziennikarz "Science" Jon Cohen.

Do innych największych wydarzeń roku tygodnik zalicza między innymi nową szczepionkę przeciw malarii, koniec misji japońskiej sondy Hayabusa, która przywiozła próbki gleby z asteroidy, genetyczne badania przeszłości człowieka oraz odkrycia kolejnych pozasłonecznych planet.

Tematy bez przełomu

Redakcja "Science" ponownie przyjrzała się tematom, które w zeszłym roku uznała za godne uwagi. W większości przypadków nadzieje na przełom nie spełniły się, a przynajmniej nie całkowicie.

Wielki Zderzacz nie wywołał rewolucji - uważają specjaliści z "Science". Rozczarował przede wszystkim największy na świecie zderzacz atomów, czyli LHC w laboratorium CERN. Miał ujawnić nowe cząsteczki i zjawiska fizyczne - przy czym więcej można się było spodziewać po małym detektorze LHCb niż ogromnych detektorach ATLAS czy CMS. Na razie żaden z detektorów nie dostarczył przełomowych danych.

W roku 2011 wielu ekologów i biologów ewolucyjnych zaczęło wykorzystywać coraz szybsze i bardziej dostępne technologie sekwencjonowania do poszukiwania genów i mechanizmów ich aktywności, które pomagają organizmom przeżyć w trudnym środowisku. Odkryto na przykład geny odpowiedzialne za mimikrę u motyli oraz sposób, w jaki przystosowuje się do zmian klimatycznych roślina zwana rzodkiewnikiem (Arabidopsis). Większość badań jak dotąd nie przyniosła oczekiwanych wyników.

Laserowa fuzja nie wypaliła. Trwające od lat prace nad laserową syntezą termojądrową w kalifornijskim Lawrence Livermore National Laboratory wciąż nie zakończyły się sukcesem mimo ostrzeliwania porcji deuteru i trytu najmocniejszym laserem na świecie. 

Uniwersalne szczepionki jeszcze nie teraz. Odkryte w roku 2011 nieselektywne przeciwciała potrafią unieszkodliwiać wiele odmian wirusa grypy czy HIV, co daje nadzieję na szczepionki chroniące przed różnymi odmianami tych chorób. Po rozszyfrowaniu struktury jednego z takich przeciwciał przeciwko HIV naukowcom udało się poprawić jego skuteczność, inna grupa określiła sposób jego wiązania się z wirusem. Nadal jednak nie ustalono, które białka czy cukry wirusa pobudzają wytwarzanie takich przeciwciał - co mogłoby być kluczem do stworzenia szczepionki.

Ludzie nie marzą o elektrycznych samochodach. Choć Nissan sprzedał ponad 20 tys. samochodów elektrycznych "Leaf", a Mitsubishi, Chevrolet i Tesla około 25 tys., liczby te są symboliczne wobec 17 milionów samochodów spalinowych sprzedawanych rocznie tylko w USA. Przyczyną jest między innymi ograniczony zasięg takich samochodów. 

Prawie skuteczna szczepionka na malarię. Choć szczepionka RTS,S nie chroni przed chorobą całkowicie i ma ograniczone zastosowanie, i tak jest przełomem w walce z chorobą i spełniła ostrożne oczekiwania redakcji "Science".