Nauka

Genom goryla rozszyfrowany

Ostatnia aktualizacja: 08.03.2012 13:20
Naukowcy rozszyfrowali genom goryla, drugiego po szympansie najbliższego zwierzęcego krewniaka ludzi. Znajomość jego DNA daje nowe możliwości badań ewolucyjnej historii ludzi - donosi "Nature".
Goryl.
Goryl.Foto: Hans Webbel

Od kilku lat znamy genom ludzki (projekt ten ukończono w 2003 roku), szympansi (2005) i orangutana (2011). Teraz, po ponad pięciu latach prac, Aylwyn Scally z Wellcome Trust Sanger Institute i międzynarodowy zespół badaczy rozszyfrował sekwencję genomu goryla zachodniego (Gorilla gorilla gorilla).

Materiału do badań dostarczyła samica o imieniu Kamilah, ważąca 136 kg rezydentka ogrodu zoologicznego w San Diego. Naukowcy zgromadzili też bardziej ogólne dane nt. sekwencji genów u innych osobników, reprezentujących dwa różne podgatunki goryli.

Geny zdradzają historię ewolucji

Genom goryla zawiera ponad trzy miliardy par zasad (mniej więcej tyle, co u ludzi), tworzących ok. 21 tys. genów. Autorzy pracy porównali go z DNA innych gatunków naczelnych, w tym - ludzi. Już wcześniej było wiadomo, że stosunkowo luźno spokrewnione z ludźmi orangutany rozpoczęły niezależną ewolucję ok. 14 mln lat temu. Teraz ze wstępnych wyników genetycznych (i paleologicznych) wynika, że ewolucyjna linia goryli oddzieliła się od linii ludzi i szympansów ok. 10 mln lat temu. Same zaś rody ludzi i szympansów rozeszły się dopiero ok. 6 mln lat temu, co tłumaczy, dlaczego dziś oba gatunki są sobie najbliższe.

Jeszcze później (około 1,75 mln lat temu) same goryle zaczęły się różnicować na dwie grupy - Gorilla gorilla gorilla i Gorilla gorilla beringei (dawnej uznawano je za podgatunki, teraz mówi się o dwóch odrębnych gatunkach).

Skalę pokrewieństwa gatunków odzwierciedlają zbieżności w ich genomach. Z analiz wynika, że z naszymi najbliższymi zwierzęcymi krewiakami, szympansami, dzielimy 99 proc. DNA. Goryle są w tym rankingu drugie - ich kod genetyczny odpowiada naszemu w ok. 98 procentach. Stosunkowo najwięcej dzieli nas i orangutany, z którymi dzielimy 97 proc. DNA.

Po raz kolejny potwierdziło się, że ogólnie najbliższe nam są szympansy. A jednak po bliższej analizie poszczególnych genów naukowcy dostrzegli, że cały obraz podobieństw jest dość skomplikowany. Okazało się bowiem, że aż 15 proc. ludzkiego genomu jest bardziej podobne temu u goryli, niż u szympansów. Z kolei inne 15 proc. genomu szympansa okazało się bardziej przypominać odpowiednie geny goryla, niż ludzi. Wiedza na temat takich zespołów różnic i podobieństw może pomóc choćby w znalezieniu mutacji, które u ludzi prowadzą do demencji (wydaje się bowiem, że problem jest gorylom zupełnie obcy).

500 genów, które ewoluują szybciej

Naukowcy doliczyli się też około pięciuset genów, które u wszystkich trzech gatunków podlegają przyspieszonej ewolucji. Zaś w przypadku genów odpowiedzialnych za słyszenie u wszystkich trzech grup można wręcz mówić o ewolucji równoległej, która wynika z życia w zbliżonych warunkach i teoretycznie prowadzi do powstania podobnych zmian.

Publikacja z "Nature" daje kolejne powody do ochrony goryli. Skoro jesteśmy sobie bliżsi, niż myślano, to badanie ich biologii i zachowań społecznych może wiele powiedzieć na temat historii naszego własnego gatunku - sugerują w artykule towarzyszącym w "Nature" Richard Gibbs i Jeffrey Rogers z Human Genome Sequencing Center w Baylor College of Medicine w Houston (USA). Sami zaś autorzy analiz sugerują, że ich praca pomoże lepiej poznać genetyczne mutacje, które doprowadziły do rozwoju ludzkiego języka oraz wykształcenia kultury i nauki.

(ew/pap)

Czytaj także

Człowiek, szympans – dwa bratanki?

Ostatnia aktualizacja: 15.11.2010 14:00
Linie ewolucyjne ludzi i szympansów rozdzieliły się wcześniej niż sądzono.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mamy jednego neandertalskiego przodka

Ostatnia aktualizacja: 01.02.2011 16:00
9 procent ludzi na świecie miało wspólnego przodka - neandertalczyka, który żył 50-80 tys. lat temu. Odkrył to międzynarodowy zespół badaczy, wśród których jest i Polak, prof. Damian Laubuda z Uniwersytetu w Montrealu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wszyscy jesteśmy mutantami

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2011 11:00
Kiedy rodzice przekazują nam geny, pojawia się średnio 60 błędów. Każdy z nas nosi w sobie mniej więcej tyle genetycznych mutacji, wynika z najnowszych badań. A zatem wszyscy, z genetycznego punktu widzenia, jesteśmy zmodyfikowani.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Co oznacza uśmiech goryla?

Ostatnia aktualizacja: 03.02.2012 15:25
To dowod życzliwości. Odsłaniając zęby, goryle dają kolegom do zrozumienia, że to tylko zabawa - wyjaśnia American Journal of Primatology.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Neandertaczycy wyginęli sami?

Ostatnia aktualizacja: 28.02.2012 20:55
Dlaczego zniknęli neandertalczycy? Nauka zmaga się z tym pytaniem od lat. Jest kolejna hipoteza.
rozwiń zwiń