Dlaczego nie rozliczono zbrodni popełnionych w Warszawie w 1944 r., jak Polacy i Niemcy pamiętają Powstanie Warszawskie, jak przedstawia się je w niemieckich podręcznikach - to niektóre z tematów, które zostaną podczas niej poruszone. Patronat nad wydarzeniem objęli Prezydenci Polski i Niemiec.
Jak powiedział na poprzedzającym konferencję spotkaniu z dziennikarzami wicedyrektor Muzeum, Dariusz Gawin, w planowanym wydarzeniu chodzi o to, by "wytłumaczyć wyjątkowość tego, co się zdarzyło w Warszawie (...), i wychodząc od przeszłości przyjrzeć się, jak zmieniają się formy pamięci w Polsce i Niemczech po 1989 roku, jak pracują one w świadomości obu społeczeństw i jakie są w tym względzie podobieństwa i różnice". Organizatorzy nie chcą przy tym epatować sąsiadów naszą tragiczną „martyrologią i męczeństwem”, ale o spokojną rozmowę i namysł nad tym, co w istocie wydarzyło się nad Wisłą latem i wczesną jesienią 1944 roku.
„W Niemczech i w Polsce jest oczywiste, że wydarzenia z 1944 roku były wyjątkowe w skali II wojny światowej" - stwierdził Gawin. - "Doszło tam do akcji ludobójstwa, świadomej eksterminacji - bo taki charakter miały wydarzenia na Woli w 1944 r. Z drugiej strony była decyzja o wypędzeniu całej ludności miasta. Deportacja całej ludności jest wydarzeniem bezprecedensowym".
Goście, zgromadzeni na konferencji, w tym m.in. prof. Norman Davies, prof. Tomasz Szarota (PAN), prof. Berndt Martin (Uniwersytet we Fryburgu), Thomas Strobel (Instytut Międzynarodowych Badań Nad Podręcznikami Szkolnymi), prof. Klaus Ziemer (Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie), rozmawiać będą właśnie o tym, jak wyglądała zagłada stolicy, powojenne ściganie osób, które dopuściły się w Warszawie zbrodni. Pierwszy i drugi dzień poświęcony będzie poszczególnym aspektom związanym z Powstaniem Warszawskim, a w trakcie trzeciego dyskutowany będzie temat form pamięci i kultury pamięci w Polsce i Niemczech. Uczestnicy zastanowią się także nad kształtem współczesnych relacji polsko-niemieckich.
Równolegle do konferencji odbędą się warsztaty, w których udział weźmie m.in. kilkudziesięciu młodych niemieckich historyków, planujących zajmować się historią Polski. Oprócz dyskusji panelowych, które przeprowadzą, spotkają się oni z Powstańcami.
Spotkania tego typu są niezwykle istotne; w Niemczech stan wiedzy o Powstaniu (ale również o wielu innych faktach z historii Rzeczpospolitej) jest zaskakująco niski. Jak pisze w jednej ze swoich ostatnich książek profesor Zdzisław Krasnodębski, wielu Niemców nie zdaje sobie sprawy, że wydarzenia tego rodzaju w ogóle miały miejsce. Właśnie dlatego organizowanie podobnych imprez jest tak ważne.
Konferencję, która potrwa do 1 kwietnia, współorganizują Muzeum Powstania Warszawskiego, Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie oraz Kancelaria Prezydenta. Więcej informacji oraz program można znaleźć na www.1944.pl.
Filip Wyrozumski
